Buda döyüşü (1849) - Macarıstanın müstəqillik mübarizəsinin və Avstriya İmperiyasının hakimiyyətinə qarşı keçirilən son döyüş. Bu döyüş, Macar İnqilabı və Macarıstanın Müstəqillik Mübarizəsi çərçivəsində baş verdi. Tarixi kontekst 1848-ci ildə, Macarıstanda başlanmış Xalq İnqilabının məqsədi, Avstriya İmperiyasına qarşı müstəqillik qazanmaq və sosial islahatlar həyata keçirmək idi. Avstriya İmperiyasının monarxı Frans Josephin idarə etdiyi imperiya, uzun müddət Macarları mərkəzi idarə altına almışdı. Lakin 1848-ci ilin fevralında Paris İnqilabından ilhamlanaraq Macar xalqı da inqilabçı hərəkatı başladıb. Bu inqilab, xüsusən Lajos Kossuthun rəhbərliyi altında böyüdü və Macaristanın müstəqil bir dövlət halına gəlməsi məqsədini güdürdü. İnqilabın ilkin mərhələsində, Macarlar uğur qazandılar və Avstriya İmperiyasına qarşı bir neçə müvəffəqiyyətli döyüş apardılar. Lakin Avstriya, Rus İmperiyasının köməyi ilə vəziyyəti dəyişdirməyə qərar verdi. Ruslar, Avstriya ilə ittifaq quraraq, Macarların qarşısını almağa başladılar. Döyüşün başlanğıcı Macar İnqilabı əksərən 1848-ci ilin sonlarına yaxın uğur qazanmağa başlamışdı. Macarlar, General Artúr Görgeynin rəhbərliyində müxtəlif döyüşlərdə Avstriya ordusunu məğlub etmişdilər. 1849-cu ilin əvvəlində, Macaristanın əsas hissələri Macar inqilabçıları tərəfindən ələ keçirilmişdi. Bununla yanaşı, Avstriya ordusunun nəzarətində olan Buda və Peşte kimi şəhərlər hələ də əhəmiyyətli strateji nöqtələr idi. Avstriya və Rus Ordusunun Hücumu Avstriya İmperiyası, Rus İmperiyasının dəstəyi ilə Macarları məğlub etməyi planlaşdırırdı. Rus Çarı Nikolay I, Macarların inqilabını öz müstəqillik hərəkatı kimi görürdü və buna görə də Macarlara qarşı olan Avstriya tərəfini dəstəkləyirdi. Ruslar, Macarların müstəqillik şansını boğmaq üçün Buda şəhərinə doğru hərəkət etməyə başladılar. Buda döyüşü 21 may 1849-cu ildə başlandı. Avstriya ordusu, başda General Julius Haynau olmaqla, Rus qüvvələrinin dəstəyi ilə Buda şəhərini mühasirəyə aldı. Macarlar isə şəhəri sonuna qədər müdafiə etməyə çalışdılar. Döyüş çox şiddətli oldu, amma Macarların daha az sayda və təchizatsız olmaları, onlara çox çətinliklər yaşatdı. Döyüşün nəticələri Buda döyüşü nəticəsində, Macarlar böyük itkilər verdi və şəhər düşdü. Budanın ələ keçirilməsi ilə, Macarların müqaviməti ciddi şəkildə sarsıldı. Döyüşün ardınca, Macar inqilabçılarının sonuncu üsyanı olan Szeged döyüşü də məğlubiyyətlə nəticələndi. Bu döyüşün ardından, General Görgey məğlub oldu və inqilabın digər liderləri ilə birlikdə təslim oldu. Macaristan yenidən Avstriya İmperiyasının bir hissəsi oldu və Macarların müstəqillik arzuları sarsıldı. Sonraki təsirlər Buda döyüşü və sonrasındakı məğlubiyyətlər, Macar İnqilabını sona çatdırdı. Lakin bu döyüş, Macar xalqı üçün bir üsyan və mübarizənin simvolu oldu. Macarların müstəqillik arzusunun tezliklə reallaşmaması, gələcəkdə yenidən müstəqillik hərəkatlarının meydana gəlməsinə yol açdı.
https://military-history.fandom.com/wiki/Siege_of_Buda_(1849)
https://www.wikidata.org/wiki/Q850778
https://hunghist.org/images/HHR_2022_4_Gyimesi.pdf
https://budavar.abtk.hu/en/the-history-of-the-site/the-history-of-buda-castle-after-1686.html?start=13
https://ar-tour.com/guides/buda-in-budapest/battle-of-buda-1849.aspx
https://en.mng.hu/artworks/51123/
https://garystockbridge617.getarchive.net/amp/media/siege-of-buda-1849-attack-against-the-vienna-gate-49dc8f
Tarix : 13 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
