Brion Gysin (19 yanvar 1916 – 13 iyul 1986) Britaniya-Kanadalı rəssam, yazıçı, səs şairi, performans sənətçisi və eksperimental cihazların ixtiraçısı idi. O, ən çox yaxın dostu, roman yazıçısı Uilyam S. Berrouzla birlikdə istifadə etdiyi kəsik texnikası ilə tanınır. Mühəndis İan Somervil ilə birlikdə Dreamachine (Yuxu Maşını) adlı işıq effektli cihazı ixtira etdi. Bu cihaz gözlər bağlı halda baxılması üçün nəzərdə tutulmuş bir sənət obyekti idi. Lakin Gysin ən böyük səylərini rəsm və çəkməyə həsr etdi, xüsusilə Yaponiyanın "ot" yazısı və ərəb yazısı ilə ilhamlanan kalliqrafik əsərlər yaratdı. Berrouz sonradan qeyd etdi ki, "Brion Gysin mənim heç vaxt hörmət etdiyim yeganə insandır." Bioqrafiya İlk illər Con Klifford Brayan Gysin İngiltərənin Bakinqemşir qraflığındakı Taplow şəhərində yerləşən Kanada hərbi xəstəxanasında anadan olub. Anası Stella Marqaret Martin Kanadanın Deseronto, Ontario şəhərindən idi. Atası Leonard Gysin isə Kanada Ekspedisiya Qüvvələrinin kapitanı idi və oğlu anadan olduqdan səkkiz ay sonra döyüşdə həlak oldu. Stella Kanadaya qayıdıb Alberta əyalətinin Edmonton şəhərində məskunlaşdı və oğlu burada "Anglikan yataqxana məktəbindəki yeganə katolik gündəlik şagird" oldu. 15 yaşında bu məktəbi tərk edən Gysin, İngiltərənin Stratton-on-the-Fosse kəndində yerləşən və Benedikt rahibləri tərəfindən idarə olunan nüfuzlu oğlan məktəbi olan Downside School-a göndərildi. Həm Anglikan, həm də Roma Katolik məktəblərində oxumasına baxmayaraq, Gysin artıq Müqəddəs Yozef məktəbini tərk edərkən ateist idi. Sürrealizm 1934-cü ildə Gysin Parisə köçdü və Sorbonnda təqdim olunan La Civilisation Française (Fransız Mədəniyyəti) adlı açıq kursda təhsil almağa başladı. Burada Maks Ernstin ikinci arvadı Mari Bert Aurenş vasitəsilə ədəbi və bədii əlaqələr qurdu. Sürrealist Qrupa qoşuldu və Valentin Hyuqo, Leonor Fini, Salvador Dalí, Pikasso və Dora Maar kimi sənətçilərlə dostluq etməyə başladı. Bir il sonra, Parisdəki Galérie Quatre Chemins-də Ernst, Pikasso, Hans Arp, Hans Bellmer, Viktor Brauner, Corcio de Kiriko, Dali, Marsel Düşan, Rene Maqritt, Man Rey və İv Tanqi ilə birlikdə ilk sərgisini keçirdi. Lakin sərginin açılış günündə Andre Breton tərəfindən Sürrealist Qrupdan xaric edildi və şair Pol Eluar onun əsərlərini sərgidən götürmək əmri aldı. Gysin o zaman cəmi 19 yaşında idi. Onun bioqrafı Con Qayger qeyd edir ki, bu əsassız xaric edilmə "bir növ lənət kimi təsir göstərdi. İllər sonra o, digər uğursuzluqlarını Breton hadisəsinə görə günahlandırdı. Bu hadisə sənət dünyasını idarə etmək istəyən güclü maraqlar haqqında konspirasiya nəzəriyyələrinə səbəb oldu. Sonrakı illər 1974-cü ilin aprelində Gysin bir ictimai yığıncaqda oturarkən qəfil və çox diqqət çəkən düz bağırsaq qanaxması yaşadı. May ayında Berrouza yazdığı məktubda özünü yaxşı hiss etmədiyindən şikayətləndi. Qısa müddət sonra ona bağırsaq xərçəngi diaqnozu qoyuldu və kobalt müalicəsi almağa başladı. 1974-cü ilin dekabrı ilə 1975-ci ilin apreli arasında Gysin bir neçə cərrahiyyə əməliyyatı keçirməli oldu, o cümlədən çox travmatik bir kolostomiya (bağırsağın kənara çıxarılması) əməliyyatı. Bu əməliyyat onu dərin depressiyaya və intihar cəhdində bulunmağa sövq etdi. Daha sonra, Fire: Words by Day – Images by Night (1975) adlı əsərində, keçirdiyi dəhşətli sınaqları kobud, lakin aydın bir şəkildə təsvir etdi. Ölümü Brion Gysin 13 iyul 1986-cı ildə ağciyər xərçəngi səbəbilə vəfat etdi. Onun dəfn mərasimini və küllərinin Mərakeşdəki Herakl mağaralarına səpilməsini Ann Kamming təşkil etdi. Nəsr To Master, A Long Goodnight: The History of Slavery in Canada (1946) Minutes to Go (1960) The Exterminator (1960) The Process (1969) Brion Gysin Let The Mice In (1973) The Third Mind (1978), Uilyam S. Berrouzla birlikdə Here To Go: Planet R-101 (ilk nəşr 1982)
https://www.briongysin.com/
https://www.artnet.com/artists/brion-gysin/
https://octobergallery.co.uk/artists/gysin
https://www.goodreads.com/author/show/38278.Brion_Gysin
https://dreamachine.world/2022/04/26/the-history-of-brion-gysin/
https://www.imdb.com/name/nm0350531/
https://www.moma.org/artists/2427-brion-gysin
Tarix : 9 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
