Bozbaşlı tirannulet (Phyllomyias griseocapilla) - "Tyrannidae" fəsiləsinin, "Elaeniinae" yarımfəsiləsinə aid olan və "tyrant flycatchers" qrupuna daxil edilən, "Təhlükəyə Yaxın" statuslu quş növü. Taksonomiya və sistematika Bozbaşlı tirannulet ilk dəfə "Phyllomyias griseocapilla" adı ilə təsvir edilmişdir. XX əsrin əvvəllərində "Oreotriccus" cinsinə köçürülmüş, lakin 1977-ci ildə nəşr olunan bir məqalədən sonra yenidən "Phyllomyias" cinsinə birləşdirilmişdir. Bozbaşlı tirannulet monotipik növ hesab olunur. Təsvir Bozbaşlı tirannulet təxminən 11 sm (4.3 düym) uzunluğundadır. Erkək və dişi fərdlərin lələk örtüyü eynidir. Yetkin fərdlərin başının üstü və ensəsi boz, beli və bel nahiyəsi parlaq zeytun-yaşıl rəngdədir. Göz ətrafı və lores nahiyəsi ağ rəngli olub, gözlərindən zəif qara zolaq keçir. Aşağı üz nahiyəsi açıq boz rəngdədir. Qanadları qara rəngli olub, uçuş lələkləri və örtük lələklərinin kənarları parlaq sarı rəngdədir; örtük lələkləri iki qanad zolağı kimi görünür. Quyruğu qara-yaşıl rəngdədir. Boğazı boz-ağ, döş nahiyəsi açıq boz, yan tərəfləri parlaq sarı-yaşıl, qarın nahiyəsi isə ağ rənglidir. Gözləri qəhvəyi, kiçik və yumru qara rəngli dimdiyi, boz ayaqları və pəncələri var. Yayılması və yaşayış mühiti Bozbaşlı tirannulet Braziliyanın şərqində, cənub-orta Bahia və daha cənubda Minas Gerais, Espírito Santo və şimal-şərq Rio Grande do Sul ərazilərində yayılmışdır. Bu növ tropik zonada rütubətli ilkin meşələrin və ikinci dərəcəli meşələrin daxili və kənar hissələrində yaşayır. Əsasən 750–1850 m (2500–6100 fut) yüksəklikdə tapılsa da, bəzi yerlərdə dəniz səviyyəsində də rast gəlinir. Hərəkət Bozbaşlı tirannulet, bütün yaşayış arealında il boyu qalıcı quş hesab olunur. Qidalanma Bozbaşlı tirannulet həşəratlar, kiçik meyvələr və giləmeyvələrlə qidalanır; bunlar arasında "Loranthaceae" fəsiləsinə aid olan mistletoe xüsusi sevimlidir. Tək və ya cütlük halında qidalanır və bəzən qarışıq növlərdən ibarət qidalanma dəstələrinə qoşulur. Əsasən meşənin orta səviyyəsində qidalanır, şaxələr üzərində və qısa müddət havada asılı qalaraq ovunu və meyvələri toplayır. Çoxalma Bozbaşlı tirannuletin çoxalma mövsümü tam olaraq müəyyən edilməsə də, ən azı oktyabrdan yanvar ayına qədər davam edir. Bir yuva qapalı qlobus formasında olub, yan tərəfdən girişi var və əsasən "Tillandsia usneoides" (ispanyol mamırı) ilə hazırlanmışdır. Bu yuva ağacın çəngəlində, yer səviyyəsindən 6 m (20 fut) yüksəklikdə qurulmuşdur və hər iki valideyn tərəfindən qidalandırılan iki bala ehtiva edirdi. Status Bozbaşlı tirannulet "Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı" (IUCN) tərəfindən "Təhlükəyə Yaxın" statusu ilə qiymətləndirilmişdir. Populyasiya ölçüsü məlum deyil və azalma tendensiyası göstərir. "Kənd təsərrüfatı çevrilməsi, mədən və plantasiya məqsədləri üçün meşələrin qırılması tarixən onun aşağı ərazilərdəki meşələrinə təhdid yaradıb. Hal-hazırda əsas təhdidlər urbanizasiya, industrializasiya, kənd təsərrüfatının genişlənməsi, kolonizasiya və bununla əlaqəli yol tikintisidir." Bu növ "nadir və ya nisbətən çox yayılmış, lakin parçalı şəkildə paylanmış" hesab olunur. Bir sıra qorunan ərazilərdə tapılsa da, bu ərazilərdə də kənd təsərrüfatı və digər məqsədlər üçün meşələrin qırılması davam edir.
https://ebird.org/species/gyctyr1
https://www.inaturalist.org/taxa/16480-Phyllomyias-griseocapilla
https://xeno-canto.org/species/phyllomyias-griseocapilla
https://en.wikipedia.org/wiki/Grey-capped_tyrannulet
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/grey-capped-tyrannulet-phyllomyias-griseocapilla
https://birdsoftheworld.org/bow/species/gyctyr1/cur/introduction
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=4EE5569052FCB6CA
Tarix : 1 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
