Boz hipokolius (Hypocolius ampelinus) - Sadəcə hipokolius kimi də tanınan, kiçik ölçülü bir sərçəkimilər növü. Ümumi məlumat "Hypocolius" cinsinin yeganə üzvüdür və öz fəsiləsi olan "Hypocoliidae" fəsiləsinə daxildir. Bu incə və uzun quyruqlu quş Şimali Afrika, Ərəbistan, Əfqanıstan, Pakistan və qərbi Hindistanın quru yarımsəhra bölgələrində tapılır. Sürülər halında uçur və əsasən meyvələrlə qidalanır, qışda cənuba miqrasiya edir. Miqrasiya zamanı tez-tez "Salvadora persica" meyvələri ilə qidalanır. Təsvir Boz hipokolius incə bədənli, uzun quyruqlu, kiçik kəkilli və qısa, qarmaq uclu dimdiyi olan bir quşdur. Forması və yumşaq, ipək kimi lələkləri qoynquşuna bənzəyir. Quşlar əsasən vahid boz və ya qəhvəyi-boz rəngdədir, erkəklərin göz ətrafında qara üçbucaq şəklində maska var. Qanadlarının əsas lələkləri ağ uclu qara, quyruğunun sonunda isə qara zolaq var. Yetkin fərdlər təxminən 19-21 sm (7,5-8,3 düym) uzunluğundadır. Quş həyəcanlandıqda baş lələklərini qaldırır. Düz xətt üzrə uçur və kolluqlarda tullanarkən pəncələnən quşlara bənzəyir. Ayaqları qısa və möhkəmdir, kobud tərəzlərlə örtülüdür. Dimdiyin əsasında rictal tüklər görünür və burun dəlikləri açıq, kiçik və oval şəkildədir. Taksonomiya Növün qohumluq əlaqələri əvvəllər aydın deyildi. Əvvəlki müəlliflər onların bülbüllər və ya alacəhrələrlə əlaqəli olduğunu təklif etmişdilər. Qoynquşları ilə əlaqəli olduğu görünür və molekulyar tədqiqatlar əsasında aparılan ən azı bir araşdırma onun eyni qrupa aid olduğunu göstərir. 2019-cu ildə aparılan bir araşdırma onların palmçat (Dulidae), qoynquşları (Bombycillidae), ipəkkimilər (Ptiliogonatidae), hilositrea (Hylocitreidae) və nəsli kəsilmiş Havay balyeyənləri (Mohoidae) ilə eyni qrupda olduğunu göstərdi. "Hypocoliidae" fəsiləsi "Mohoidae" ilə qardaş qrupdur və hər ikisi təxminən 15-20 milyon il əvvəl Miosen dövründə ayrılmışdır. Yayılması və yaşayış mühiti Boz hipokolius Yaxın Şərqdə yayılmışdır, İraq, İran, Əfqanıstan, Pakistan və Türkmənistan ərazilərində çoxalır və əsasən Qırmızı Dəniz və Fars körfəzi sahillərində, o cümlədən Bəhreyn ərazisində qışlayır. Türkiyə, İsrail, Misir və Omanda səyyah kimi qeydə alınmışdır. Qərbi Hindistanın Kuç və Camnaqar bölgələrinə müntəzəm qış qonağıdır və Bombay yaxınlığındaki Kihim kimi cənub ərazilərində də qeydə alınmışdır. Quru və yarımsəhra bölgələrində, xüsusilə çöl yaxınlığındakı çay vadilərində, həmçinin ağaclı əkin sahələrində, sahil ərazilərində, xurma bağlarında və bağlarda tapılır. Davranış Boz hipokolius utancaq və gizli bir quşdur, narahat olduqda sıx örtüyə uçur və təhlükə keçənə qədər hərəkətsiz qalır. Uçuşu güclü və düz xəttlidir (dalğalanma olmadan). Qışda sürülər əmələ gətirir və kollektiv şəkildə qışlayır. Çoxalma Çoxalma mövsümü Ərəbistanda iyun və ya iyul aylarıdır. Yuva fincan şəklindədir və tüklərlə örtülüdür. Yuva tez-tez xurma ağacının yarpaqları üzərində, təxminən 3-5 fut yüksəklikdə yerləşdirilir. Həm erkək, həm də dişi yuva qurmaqda iştirak edir. Bir dəfəyə dörd yumurta qoyulur. Yumurtalar qurğuşuni ağ rəngdədir və ləkələr var. Kürtəyə yatma müddəti təxminən 14-15 gündür. Qidalanma Boz hipokoliuslar sakit və metodik şəkildə yarpaqlar, ağac qrupları, xurma bağları və meyvə bağlarında qidalanır, nadir hallarda yerə enir. Bəzi həşəratlarla qidalansa da, əsas qidası meyvə və giləmeyvələrdir, o cümlədən diş fırçası ağacının meyvələri, tut, əncir və xurma. Əsirlikdə çörək yeməyi sevdikləri qeyd edilmişdir. Səslər Ən çox yayılmış səsləndirmə enən notlardan və ya "kleeeu" fitləmələrindən ibarətdir. Digər çağırışlar arasında sərt cırıltılar var. Qorunma statusu Növün geniş yayılma arealına və populyasiya ölçüsünə görə, "IUCN" "Qırmızı Siyahı"sında "ən az narahatlıq doğuran" kimi qiymətləndirilir. Monotipik fəsilə statusuna görə quş müşahidəçiləri tərəfindən çox axtarılır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Grey_hypocolius
https://ebird.org/species/hypoco1
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/hypocolius-hypocolius-ampelinus
https://xeno-canto.org/species/hypocolius-ampelinus
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=D08193E075F2ED0A
https://app.birda.org/species-guide?region=Middle+East&category=Hypocolius
https://www.inaturalist.org/taxa/116935-Hypocolius-ampelinus
https://app.birda.org/species-guide/23135/Grey_Hypocolius
Tarix : 28 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
