Bosk kərtənkələsi (Acanthodactylus boskianus) - Lacertidae fəsiləsinə aid olan bir kərtənkələ növü. Bu növ Şimali Afrika və Qərbi Asiyaya endemikdir. Bəzən üç yarımnöv tanınır: A. boskianus boskianus (Aşağı Misir), A. boskianus euphraticus (İraq) və A. boskianus asper (digər ərazilər). Lakin bu təsnifat qeyri-müəyyəndir, çünki hər yarımnöv daxilində çoxlu variasiya var və onlar arasındakı fərqlər ardıcıl deyil. Təsviri A. boskianus orta ölçülü bir kərtənkələdir. Burnundan anal dəliyə qədər olan uzunluq (SVL) 5–8 sm (2.0–3.1 düym) arasında dəyişir. Erkəklər adətən dişilərdən daha böyük olur. Ayaqları uzun və incə barmaqlara malikdir, barmaqların kənarları tüklüdür. Bel səthi zeytun-boz rəngdədir və beş uzununa tünd zolaq var, bunlardan ortadakı boyun hissəsində iki yerə ayrılır. Qarın hissəsi ağ rəngdədir, lakin dişilərdə çoxalma mövsümündə quyruğun alt tərəfi qırmızı rəng alır. Cavan fərdlərdə quyruq mavi rəngdədir. Yayılması və yaşayış mühiti A. boskianus Cəzayir, Misir, Eritreya, Efiopiya, İran, İraq, İsrail, İordaniya, Küveyt, Liviya, Mali, Mavritaniya, Niger, Nigeriya, Oman, Səudiyyə Ərəbistanı, Sudan, Suriya, cənubi Türkiyə, Tunis və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində tapılır. Bu növ öz yayılma sahəsinin böyük hissəsində ən çox rast gəlinən gündüz fəaliyyət göstərən kərtənkələlərdən biridir. Müxtəlif yaşayış mühitlərində, o cümlədən sahil düzənliklərində, əkin sahələrində, duzlu bataqlıqlarda, vahələrdə və vadilərdə, adətən yüngül və ya orta sıxlıqda bitki örtüyü olan qumlu və ya çınqıllı ərazilərdə yaşayır. Davranış Bosk kərtənkələsi sürətli hərəkət edən və çox fəal qida axtaran bir növdür. Erkəklər əraziyə sahiblik edir və daha böyük baş ölçüsünə malik olan erkəklər daha uğurlu olur. Dişilərdə də ölçü vacibdir, orta hesabla bir dəfəyə 4 yumurta qoyurlar, bu say 2 ilə 7 arasında dəyişir və daşınan yumurta sayı əsasən qarın boşluğunun tutumundan asılıdır. Dəridə və bud vəzilərindən ifraz olunan müəyyən kimyəvi maddələr kimyəvi kommunikasiya, cinsiyyət tanınması və cütləşmə davranışında rol oynaya bilər. A. boskianus yumurta qoyan bir növdür. Etimologiya Növün elmi adı olan boskianus və ümumi adı olan Bosk kərtənkələsi, fransız təbiətşünası Lui Avqusten Giyom Boskun şərəfinə verilmişdir.
https://www.inaturalist.org/taxa/35437-Acanthodactylus-boskianus
https://wanderingthroughwadis.com/2017/03/21/boscs-fringe-toed-lizard/
https://journals.tubitak.gov.tr/zoology/vol38/iss4/1/
https://reptile-database.reptarium.cz/species?genus=Acanthodactylus&species=boskianus
https://www.researchgate.net/publication/270121073_The_body_size_age_structure_and_growth_of_Bosc's_fringe-toed_lizard_Acanthodactylus_boskianus_Daudin_1802
https://www.inaturalist.org/taxa/35403-Acanthodactylus
https://en.wikipedia.org/wiki/Bosc%27s_fringe-toed_lizard
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
