Borneo oranqutanı (Pongo pygmaeus) - Borneo adasına endemik olan bir oranqutan növü. Bu, Asiyaya məxsus yeganə böyük meymun cinsinə aiddir və üç Pongo növündən ən böyüyüdür. Taksonomiya Borneo oranqutanı və Sumatra oranqutanı təxminən 400,000 il əvvəl ayrıldı və o vaxtdan bəri aralarında davamlı, lakin aşağı səviyyəli gen axını mövcuddur. Bu iki oranqutan növü 1996-cı ilə qədər yalnız yarımnövlər hesab edilirdi. Mitoxondrial DNT-lərinin ardıcıllığının təhlilindən sonra ayrı növlər kimi tanındılar. Borneo orangutanının üç yarımnövü var: - Şimal-qərb Borneo orangutanı (Pongo pygmaeus pygmaeus) – Saravak (Malayziya) və şimal Qərbi Kalimantan (İndoneziya). - Mərkəzi Borneo orangutanı (P. p. wurmbii) – Cənubi Qərbi Kalimantan və Mərkəzi Kalimantan (İndoneziya). - Şimal-şərq Borneo orangutanı (P. p. morio) – Şərqi Kalimantan (İndoneziya) və Sabah (Malayziya). Təsvir Borneo oranqutanı qərb qorillasından sonra üçüncü ən böyük meymundur və mövcud olan ən böyük ağacda yaşayan meymundur. Bədən çəkisi Homo sapiens ilə üst-üstə düşür, lakin insanlar ölçü baxımından daha dəyişkəndir. Sumatra oranqutanı oxşar ölçüdədir, lakin orta hesabla bir qədər yüngüldür. Vəhşi təbiətdə erkəklərin orta çəkisi 75 kq (165 funt), 50–100 kq (110–220 funt) arasında dəyişir və uzunluğu 1,2–1,7 metr (3 fut 11 düym – 5 fut 7 düym) təşkil edir. Dişilərin orta çəkisi 38,5 kq (85 funt), 30–50 kq (66–110 funt) arasındadır və uzunluğu 1–1,2 metr (3 fut 3 düym – 3 fut 11 düym) təşkil edir. Əsarətdə oranqutanlar 165 kq-dan (364 funt) çox ola bilər. Əsarətdə ən ağır erkək oranqutan 1959-cu ildə 13 yaşında olarkən 204 kq (450 funt) çəkisi olan "Endi" adlı bir fərd idi. Yayılma və yaşayış yeri Borneo oranqutanı Borneo düzənliklərinin tropik yağış meşələrində və dağlıq ərazilərdə 1,500 metr (4,900 fut) yüksəkliyə qədər olan dağ yağış meşələrində yaşayır. Bu növ ilkin və ikincil meşələrin örtüyündə yaşayır və meyvəli ağaclar tapmaq üçün böyük məsafələr qət edir. Davranış və ekologiya Tarixən oranqutanlar Cənub-Şərqi Asiya və Cənubi Çin, həmçinin Yava adası və cənubi Sumatrada yayılmışdılar. Əsasən torflu bataqlıq meşələri, tropik meşələr və qarışıq dipterokarp meşələrində yaşayırlar. Ərazisi üst-üstə düşən iki-üç oranqutan qısa müddətə qarşılıqlı əlaqə qura bilər. Oranqutanlar əraziyə bağlı olmasa da, yetkin erkəklər digər erkəklərlə qarşılaşdıqda təhdid edici davranışlar nümayiş etdirir və yalnız cütləşmək üçün dişilərlə sosiallaşır. Erkəklər oranqutanlar arasında ən təkyaşayışlı hesab olunur. Borneo oranqutanının vəhşi təbiətdə ömrü 35–45 il, əsarətdə isə təxminən 60 ilə qədərdir.
https://www.bornfree.org.uk/animals/orangutans/?gad_source=1
https://www.worldwildlife.org/species/bornean-orangutan
https://seaworld.org/animals/facts/mammals/bornean-orangutan/
https://neprimateconservancy.org/bornean-orangutan/
https://www.ifaw.org/animals/bornean-orangutans
https://animaldiversity.org/accounts/Pongo_pygmaeus/
https://en.wikipedia.org/wiki/Bornean_orangutan
Tarix : 20 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
