Bonnie Bassler - Müasir biologiyada tanınmış alim. Onun adı mikroorqanizmlərin davranışlarını, xüsusilə bakteriyaların kollektiv şəkildə ünsiyyət qurma üsullarını araşdıran kəşflərlə bağlıdır. Basslerin tədqiqatları, mikrobiologiyanın və tibbin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Onun ən tanınmış töhfəsi bakteriyaların bir-biri ilə kimyəvi siqnallar vasitəsilə ünsiyyət qurma qabiliyyətinin öyrənilməsi, yəni "kvorum sensing" adlanan fenomeni ortaya qoymuşdur. Həyatı və təhsili Bonnie Bassler 1962-ci ildə ABŞ-da dünyaya gəlib və biologiya üzrə təhsilini 1980-ci illərin sonunda alıb. O, universitetdə biologiya üzrə təhsil aldı və sonradan doktorluq dərəcəsini əldə edərək, molekulyar biologiya və biokimya sahələrində öz karyerasına başlamışdır. Bassler, Harvard Universitetində postdoktoral tədqiqatlar aparmış və sonra Princeton Universitetində professorluq vəzifəsinə başlamışdır. O, Princeton Universitetində mikrobiologiya professoru və molekulyar biologiya üzrə ixtisaslaşmış laboratoriyasının rəhbəri olaraq fəaliyyət göstərir. Elmi karyerası Bassler’in karyerası bakteriyaların ünsiyyət üsullarını öyrənmək və bu davranışların bioloji və tibbi əhəmiyyətini başa düşmək ətrafında cəmlənmişdir. O, mikroorqanizmlərin kollektiv davranışlarını başa düşmək üçün bakteriyaların kimyəvi siqnallar vasitəsilə necə ünsiyyət qurduğunu araşdırmışdır. Onun kəşf etdiyi "kvorum sensing" fenomeni, bakteriyaların müxtəlif kimyəvi siqnallar istifadə edərək öz populyasiyalarının sıxlığını müəyyən etmələrinə və bu məlumat əsasında kollektiv davranış sərgiləmələrinə imkan verir. Bassler bu konsepti bakteriyalar üzərində həyata keçirdiyi bir çox təcrübələrlə dəstəklədi və çox sayda müxtəlif bakteriya növünün bu ünsiyyət üsulundan istifadə etdiyini göstərdi. Məsələn, Pseudomonas aeruginosa kimi patogen bakteriyalar kvorum sensing üsulundan istifadə edərək zədələyici toxinlər istehsal edirlər. Bassler'in bu işləri, bakteriyaların patogenliklərini daha yaxşı başa düşməyə kömək edir və bu biliklər yeni müalicə üsullarının inkişafına şərait yaradır. Kvorum sensing və onun elmi əhəmiyyəti Kvorum sensing bakteriyaların öz aralarındakı kimyəvi siqnallarla mühiti izləmə və müəyyən bir sıxlığa çatdıqda genetik fəaliyyətlərini koordinasiya etmə üsuludur. Bu üsul, bakteriyaların özlərinin necə müəyyən vəziyyətlərə cavab verdiklərini və eyni zamanda bu cavabları kollektiv şəkildə necə həyata keçirdiklərini başa düşmək üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bassler bu fenomeni ilk dəfə tədqiq edərkən, bakteriyaların yalnız çoxaldıqda və kifayət qədər sayda olduqda virulent (zərərli) davranışları ortaya qoyduqlarını aşkar etdi. Bassler bu anlayışı bakteriyalar üzərində həyata keçirdiyi bir çox təcrübələrlə dəstəklədi və çox sayda müxtəlif bakteriya növünün bu ünsiyyət üsulundan istifadə etdiyini göstərdi. Məsələn, Pseudomonas aeruginosa kimi patogen bakteriyalar kvorum sensing üsulundan istifadə edərək zədələyici toxinlər istehsal edirlər. Bassler'in bu işləri, bakteriyaların patogenliklərini daha yaxşı başa düşməyə kömək edir və bu biliklər yeni müalicə üsullarının inkişafına şərait yaradır. Tibb və müalicə yanaşmaları Bassler’in işlərinin tibbdəki əhəmiyyəti antibiotiklərə qarşı yaranan müqavimət problemlərini azaltmaqla bağlıdır. Kvorum sensing fenomeninin başa düşülməsi, antibiotiklərin daha effektiv şəkildə tətbiq edilməsinə və bakteriyaların kollektiv fəaliyyətlərinin qarşısını almağa yönəlmiş yeni müalicə strategiyalarının inkişafına imkan yaratmışdır. Bu yanaşma, bakteriyaların virulent (zərərli) davranışlarını təxirə salaraq onların patogenliklərini azaldan və daha təhlükəsiz müalicə üsullarının tətbiqinə imkan verən bir üsul olaraq diqqətə layiqdir. Elmi və ictimai töhfələr Bonnie Bassler, yalnız elmi karyerası ilə deyil, həm də elmi təhsil sahəsindəki töhfələri ilə də tanınır. O, gənc alimləri və xüsusən də gənc qadınları elmi sahəyə təşviq etməklə tanınır. Bassler, elmin cəmiyyətə tanıdılması və qadınların elm sahələrindəki rolunun artırılması istiqamətində bir çox tədbirlərdə iştirak etmişdir. O, həmçinin elmi təhsil sahəsindəki bərabərliyi təşviq etmək üçün çoxsaylı təşəbbüslərdə iştirak edib. Princeton Universitetindəki laboratoriyasının rəhbəri olaraq, Bassler çox sayda gənc tədqiqatçını yetişdirmiş və onların elmi karyeralarında mühüm töhfələr verib. O, həmçinin bir çox beynəlxalq konfranslarda və təhsil seminarlarında elmi və ictimai fəaliyyətini davam etdirmişdir. Mükafatlar və tanınma Bonnie Basslerin elmi töhfələri bir çox mükafat və tanınma ilə qiymətləndirilmişdir. O, müxtəlif elmi cəmiyyətlər tərəfindən mükafatlarla təltif edilmiş, həmçinin rəhbərlik etdiyi tədqiqatlar geniş elmi dairələrdə böyük hörmət qazanmışdır. Bassler həmçinin müxtəlif elmi jurnalın redaksiya heyətinin üzvüdür və elmi nəşrlər vasitəsilə mikrobiologiya sahəsindəki inkişafları təqdim edir. Bonnie Bassler, mikrobiologiya və tibbdəki inqilabi kəşfləri ilə tanınan bir alimdir. Onun kvorum sensing üzərindəki işləri, bakteriyaların kollektiv davranışlarını başa düşməkdə və infeksiyaların müalicəsi sahəsində yeni yanaşmaların inkişafında böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bassler'in kəşfləri yalnız mikrobiologiya sahəsində deyil, həm də insan sağlamlığının qorunması üçün daha yaxşı müalicə strategiyalarının formalaşmasına imkan yaratmışdır. O, həmçinin elmi və ictimai fəaliyyətləri ilə elmin cəmiyyətə tanıdılmasına və daha çox gənc alimin bu sahəyə cəlb edilməsinə töhfə vermişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Bonnie_Bassler
https://basslerlab.scholar.princeton.edu/home
https://scholar.google.com/citations?user=d1Jk5ecAAAAJ&hl=en
https://www.hhmi.org/scientists/bonnie-l-bassler
https://www.shawprize.org/autobiography/bonnie-l-bassler/
https://newsroom.regeneron.com/board-directors/bonnie-bassler
https://lsc.org/support-us/the-genius-of-nj/bonnie-bassler
Tarix : 2 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
