Blok şifrələmə rejimi (block cipher mode of operation) - Simmetrik kriptoqrafiyada verilənlərin şifrələnməsini həyata keçirmək üçün istifadə olunan metodlar toplusu. Mahiyyəti Blok şifrələmənin əsas mahiyyəti hər bir bloku ayrıca şifrələməkdir, lakin blok rejimləri verilənlərin uzunluğu bir blokdan çox olduqda daha effektiv şifrələmə mexanizmləri təqdim edir. Bu rejimlər şifrələmənin təhlükəsizlik və funksionallıq tələblərinə cavab vermək üçün xüsusi yanaşmalar təklif edir. Blok şifrələmə rejimləri ilk dəfə 1970-ci illərdə DES (Data Encryption Standard) alqoritminin istifadəsi ilə populyar oldu. DES-in istifadəsi çərçivəsində Electronic Codebook (ECB) və Cipher Block Chaining (CBC) kimi rejimlər işlənmişdir. Daha sonra AES (Advanced Encryption Standard) kimi müasir standartlarla daha çox rejim təklif olunmuş, mütərəqqi kriptoqrafik təhlukəsizlik çərçivələri yaradılmışdır. Növlər - Electronic Codebook (ECB): Bu rejim hər bir məlumat blokunu ayrı-ayrılıqda şifrələyir. Bununla belə, eyni məlumat blokları eyni şifrə mətninə çevrildiyindən məlumatların təkrarçılığı aşkarlana bilər. - Cipher Block Chaining (CBC): Hər bir blok əvvəlki blokun şifrə mətninə əsasən şifrələnir. Bu prosesin başlanğıcı üçün Initialization Vector (IV) tələb olunur ki, bu da əlavə təhlükəsizlik qatını təmin edir. - Cipher Feedback (CFB): Axın şifrələmə prinsipinə əsaslanır və verilənləri ardıcıl olaraq şifrələyir. Bu rejimdə məlumatların bloklara bölünməsi tələb olunmur. - Output Feedback (OFB): Şifrələmə prosesi zamanı hər hansı bir xətanın şifrə mətnində yayılmasının qarşısını alır. Axın şifrələmə üçün uyğun bir yanaşmadır. - Counter (CTR): Paralel işləmə imkanı təmin edir. Hər bir blokun şifrələnməsi üçün xüsusi sayğac (counter) istifadə olunur ki, bu da emal sürətini artırır. İstifadə Blok şifrələmə rejimləri maliyyə, hərb, tibb və kommunikasiya sahələrində geniş istifadə olunur. Xüsusilə, güclü təhlukəsizlik tələb olunan məkanlarda, məsələn, SSL/TLS protokollarında istifadəsi çox yayılmışdır.
https://www.geeksforgeeks.org/block-cipher-modes-of-operation/
https://en.wikipedia.org/wiki/Block_cipher_mode_of_operation
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/legacy/sp/nistspecialpublication800-38a.pdf
https://www.tutorialspoint.com/cryptography/block_cipher_modes_of_operation.htm
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.uomustansiriyah.edu.iq/media/lectures/6/6_2023_04_18!10_54_07_PM.pdf
https://fastercapital.com/topics/block-cipher-modes-of-operation.html
https://crypto.stackexchange.com/questions/25961/operation-modes-of-block-ciphers-how-are-used
https://cybr.com/certifications-archives/modes-of-operation/
https://www.semanticscholar.org/paper/Comparing-Block-Cipher-Modes-of-Operation-on-MICAz-Bauer-Potisk/c17a218c70696c1c87255d96b6e8f48d47de02e6
Tarix : 12 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
