Bern dağ iti (Almanca: Berner Sennenhund və ya Dürrbächler) - İsveçrənin Bern şəhəri və Alp dağlarından yayılmış böyük bir it növü. Bu növ, "Sennenhund" tipi itlərin dörd növündən biridir və kökləri Roma mastiflərinə qədər uzanır. "Berner" (ingiliscə Bernese) adı, itin mənşəyinin Bern kantonundan gəldiyini göstərir, "Sennenhund" isə alman dilində "alpin otlaq" mənasını verən "Senne" və "it" mənasını verən "Hund" sözlərindən yaranmışdır. Tarix Tarixən, bəzi bölgələrdə bu növ "Dürrbachhund" və ya "Dürrbächler" adlanırdı. Bunun səbəbi, böyük itlərin xüsusilə "Dürrbach" qəsəbəsində yayılması idi. Bu itlərin kökləri Roma mastiflərinə qədər uzanır. Növ, ferma iti kimi istifadə edilərək, əmlakı qorumaq və mal-qaranı fermadan otlaqlara qədər uzaq məsafələrə sürüb aparmaq üçün istifadə edilirdi. Fermerlər itlərdən süd və pendir dolu arabaları daşımaq üçün də istifadə edirdilər və yerli sakinlər tərəfindən onlar "Pendir İtləri" adlandırılırdı. 1900-cü illərin əvvəllərində, növün pərəstişkarları Bern şəhərində keçirilən sərgilərdə bu böyük itlərin nümunələrini nümayiş etdirdilər. 1907-ci ildə Burgdorf bölgəsindən bir neçə yetişdirici ilk növ klubu olan "Schweizerische Dürrbach-Klub"u qurdu və ilk standartı yazdı. Bu standart itləri ayrı bir növ kimi təyin edirdi. 1910-cu ilə qədər artıq 107 qeydiyyatdan keçmiş növ üzvü var idi. 1905-ci ildə çəkilmiş bir fotoşəkildə, ABŞ-ın Miçiqan ştatının "Guinnesec" şəhərindəki "Fumee Fall" istirahət zonasında işləyən Bern dağ iti görünür. 1937-ci ildə "American Kennel Club" bu növü tanıdı. Bu gün klub, onu "İşçi Qrupu"nun üzvü kimi təsnif edir. ABŞ-də Bern dağ iti getdikcə daha populyarlaşır və 2017-ci ildə "American Kennel Club" tərəfindən 22-ci yerdə qərarlaşmışdır. Alman dilli ölkələrdə bu itlər ailə iti kimi çox məşhurdur. 2014-cü ildə "Alman İt Yetişdiriciləri Assosiasiyası" Bern dağ itini 11-ci yerdə qeyd etmişdir. Xüsusiyyətlər Digər Sennenhunde növləri kimi, Bern dağ iti də böyük və ağır bir itdir, lakin o üçrəngli xəzi ilə fərqlənir. Qara rəng üzərində ağ sinə və gözlərin üstündə, ağzın yanlarında, ayaqların ön hissəsində və ağ sinənin ətrafında pas rəngli işarələr var. Lakin bu, uzun tüklü yeganə Sennenhund növüdür. Mükəmməl işarələnmiş bir fərd, burnun ətrafında ağ at nalı forması təəssüratı yaradır, burnu həmişə qara olur. Ön tərəfdən baxıldıqda sinədə ağ "İsveç xaçı" görünür. Boynun arxasında, adətən "İsveç öpücüyü" adlanan ağ bir işarə ola bilər. Tam bir halqa standarta uyğun deyil. AKC növ standartına görə, gözlərin mavi rəngi və qara rəngdən başqa hər hansı bir rəng uyğun deyil. Erkəklərin hündürlüyü 64-70 sm, dişilərin isə 58-66 sm arasındadır. Beynəlxalq növ standartına görə ideal hündürlüklər müvafiq olaraq 66-68 sm və 60-63 sm aralığındadır. Erkəklərin çəkisi təxminən 35-55 kq, dişilərin isə 35-45 kq arasındadır. Bern dağ iti, quru ağızlı bir növ hesab olunur. Uzunluğu hündürlüyündən bir qədər çoxdur. Yüksək dərəcədə əzələli və güclü, geniş bir arxaya malikdir. Başın üst hissəsi düz və orta ölçüdə dayanacaqla, qulaqları orta ölçüdə, üçbucaqlı, yüksək yerləşmiş və üstdən yumru olur. Ayaqları düz və güclüdür, yumru və qövs şəklində barmaqlara malikdir. Bern dağ itlərinin dırnaqları tez-tez çıxarılır. Tüklü quyruğu aşağıda daşınır. Xarakter Bern dağ iti üçün növ standartı deyir ki, itlər "aqressiv, narahat və ya açıq-aydın utancaq" deyil əksinə "yaxşı xasiyyətli", "özünə inamlı" və "təslimkar" olmalıdır. Onlar yad adamlara qarşı soyuq ola bilərlər və tez-tez bir insana bağlanırlar. Fərdi itlərin xasiyyəti, bütün növlərdə olduğu kimi, dəyişə bilər. Bern dağ itləri ev içərisində sakit ola bilərlər, lakin onların fəaliyyət və idmana ehtiyacı var, baxmayaraq ki, dözümlülükləri çox yüksək deyil. Ölçülərinə görə inanılmaz sürət göstərə bilərlər. Əgər onların oynaqlarında problem yoxdursa, onlar yürüş etməyi çox sevirlər və adətən sahiblərinə yaxın olurlar. Uşaqlarla yaxşı yola gdir, çünki onlar çox mehriban və əla qoruyuculardır. Bir sahibə və ya ailəyə bağlanmağa meyllidirlər. Yad adamlara qarşı isə bir qədər soyuq və uzaq ola bilərlər. Sağlamlıq Xərçəng yüksək tezliklə müşahidə edilir. Bir araşdırmada, ölümlərin 55%-i xərçəngə bağlı idi. Bu növ, "dirsək displaziyası"na yüksək meyillidir, araşdırmalarda bu xəstəliyin miqdarının 13.91%-dən 26%-ə qədər dəyişdiyi qeyd olunur. "SOD1" geninin "alleli" olan "SOD1:c .52T" yalnız Bern dağ itlərində tapılmışdır və bu "allel" növün 3.5%-ində mövcuddur. Bu mutasiya, itlərdə "degenerativ miyelopatiya" ilə əlaqələndirilir. Bu vəziyyətlə əlaqəli başqa bir mutasiya növə xas olmasa da, Bern dağ itlərində 38% göstəriciyə malikdir. Bern dağ itlərində immun əsaslı "qlomerulonefritin" yüksək "prevalensi" var. İsveçrədə aparılan bir araşdırmada, bu növün böyrək xəstəliklərinin insidensi və ölüm nisbəti digər növlərə nisbətən daha yüksək olduğu aşkar edilmişdir – insidens orta hesabla 3.2 dəfə, ölüm nisbəti isə orta hesabla 8.2 dəfə yüksəkdir. Bu növ, yüksək dərəcəli "mastositoma" inkişaf etmək riskinə malikdir. Avstriyada aparılan bir araşdırmada Bern Dağ İtlərinin bu vəziyyətə ümumi əhaliyə nisbətən üç dəfə daha çox meylli olduğu müəyyən edilmişdir. Bern dağ iti, I tip "Von Willebrand" xəstəliyinə daha çox meylli olan növlərdən biridir. 2016-cı ildə İsveçrədə aparılan bir araşdırmada, ömür gözləntisi 8.4 il olaraq müəyyən edilmişdir. Məşhur İtlər - "Hercules": "Pittsburq Stilers"in oyunçusu Ben Roethlisbergerin itidir. O, 2006-cı ildə İsveçrənin Emmental bölgəsindən gətirilmişdir. - "Smelly və Harvey Milkbone": 2012-ci il televiziya serialı "The New Normal"-da Brayn (Endryu Rannells) və David (Castin Bartanın) personajlarının sahib olduğu iki Bern dağ itləridir. - "Buttercup 9-1-1": "Lone Star" televiziya serialında olan Bern dağ iti. - "Ohly": Kanadada yaşayan Bern dağ iti. "Mount Seymour"-da itirildikdən sonra "Suicide Gulley" adlı təhlükəli bir ərazidə tapılmışdır. - "Quincey Von Wiesmadern": Avstriyalı müğənni və keçmiş xizəkçi Hansi Hinterseer ilə müxtəlif videolarda görünən Bern dağ iti. - "Hannah": Linda Petrie Bunch tərəfindən yazılmış "A Beach Day for Hannah" və "A Snow Day for Hannah" kimi uşaq kitablarının ilham mənbəyi olan real həyatda yaşayan Bern dağ iti. - "Argus və Fiona": Qonşunun həyətinə daxil olduğu üçün güllələnərək öldürülən iki Bern dağ iti. - "Izzy": 2017-ci ilin oktyabrında Şimali Kaliforniya yanğınlarında ailəsinin evi məhv olduqdan sonra sağ qalan Bern dağ iti. - "Brod və Sioda": İrlandiya Prezidenti Maykl Hiqinsin ev heyvanları olan iki Bern dağ iti. - "Stella": Miciqan ştatının "Plymouth" şəhərində yaşayan Bern dağ iti, onun adını daşıyan iki restoran var: "Stella's Black Dog Tavern" və "Stella's Trackside". Ən çox qoyulan 11 ad 1.Max 2.Bella 3.Charlie 4.Tommy 5.Cooper 6.Luna 7.Scamper 8.Apollo 9.Astro 10.Blue 11.Pluto
https://dogtime.com/dog-breeds/bernese-mountain-dog
https://a-z-animals.com/animals/bernese-mountain-dog/
https://www.akc.org/dog-breeds/bernese-mountain-dog/
https://www.thekennelclub.org.uk/search/breeds-a-to-z/breeds/working/bernese-mountain-dog/
https://www.britannica.com/animal/Bernese-mountain-dog
https://www.trupanion.com/pet-blog/article/bernese-mountain-dog
https://www.petmd.com/dog/breeds/bernese-mountain-dog
https://www.pdsa.org.uk/pet-help-and-advice/looking-after-your-pet/puppies-dogs/large-dogs/bernese-mountain-dog
https://www.thesprucepets.com/bernese-mountain-dog-4427890
https://www.purina.co.uk/find-a-pet/dog-breeds/bernese-mountain
https://www.hillspet.com/dog-care/dog-breeds/bernese-mountain-dog
https://www.dogster.com/dog-breeds/facts-about-bernese-mountain-dogs
https://www.ckc.ca/en/Choosing-a-Dog/Choosing-a-Breed/Working-Dogs/Bernese-Mountain-Dog
https://www.webmd.com/pets/dogs/what-to-know-about-bernese-mountain-dogs
https://www.dailypaws.com/dogs-puppies/dog-breeds/bernese-mountain-dog
https://www.dabblinganddecorating.com/love-and-heartache-with-a-bernese-mountain-dog/
https://www.dogster.com/dog-breeds/bernese-mountain-dog
https://www.pawlicy.com/blog/bernese-mountain-dog-growth-and-weight-chart/
Tarix : 13 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
