Bellatrix (lat. "müharibəçi qadın") - Orion bürcündə yerləşən üçüncü ən parlaq ulduz və ehtimal olunan ikili ulduz sistemidir. Qırmızı supernəhəng Betelgeuse-dən (Alpha Orionis) təxminən 5° qərbdə yerləşir. Bayer təyinatına görə γ Orionis (Gamma Orionis) adlanır. Təxminən 1,6 dəyişən ulduz ölçüsü ilə adətən gecə səmasının 25-ci ən parlaq ulduzudur. Hipparcos kosmik aparatının paralaks ölçmələrinə əsasən, Bellatrix Yerdən təxminən 250±10 işıq ili məsafədə yerləşir. Nomenklatura Bellatrix adı latın dilində "müharibəçi qadın" mənasını verir. Bu ad ilk dəfə Əbu Məşşar əl-Bəlxi və Yohannes Hispalensisin əsərlərində peyda olmuşdur, əvvəlcə Capella ulduzuna aid edilsə də, 15-ci əsrdə Viyana astronomiya məktəbi tərəfindən Gamma Orionisə köçürülmüş və Alfonsin cədvəllərinin müasir nəşrlərində görünmüşdür. 2016-cı ildə Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı (IAU) Ulduz Adları üzrə İşçi Qrup (WGSN) təşkil etdi və ulduzların düzgün adlarını kataloqlaşdırmaq və standartlaşdırmaq məqsədi daşıyırdı. WGSN-in iyul 2016-cı il tarixli ilk bülletenində Bellatrix bu ulduz üçün təsdiq edilmiş adlar siyahısına daxil edildi və indi də IAU Ulduz Adları Kataloqunda qeyd olunub. Johann Bayer 1603-cü ildə Bellatrix-i γ Orionis (Gamma Orionis) kimi təyin etmişdir. "Qamma" təyinatı adətən hər bürcün üçüncü ən parlaq ulduzuna verilir. Standart ulduz Bellatrix həm fotometrik, həm də spektral standart ulduz kimi istifadə edilmişdir, lakin hər iki xüsusiyyət etibarsız olduğu üçün bu təyinatlar tərk edilmişdir. 1963-cü ildə Bellatrix UBV ulduz ölçüsü sistemini təyin etmək üçün istifadə edilən parlaq ulduzlar qrupuna daxil edilmişdir. Bu sistem digər ulduzların dəyişkənliyini yoxlamaq üçün istifadə olunur və Bellatrix-in görünən ulduz ölçüsü 1,64 olaraq təyin edilmişdir. Lakin 1988-ci ildə aparılan ümumgöy fotometriya araşdırmasında bu ulduzun dəyişkən olduğu şübhəsi yarandı. Onun görünən ulduz ölçüsü 1,59 ilə 1,64 arasında dəyişir və aşağı amplitudlu, mümkün qeyri-müntəzəm dəyişkən ulduz olduğu güman edilir. Yoldaşlar Bellatrixin Orion OB1 ulduz assosiasiyasına aid olduğu düşünülürdü, lakin indi bu fikir tərk edilmişdir, çünki Bellatrix qrupun digər ulduzlarından daha yaxındır. Bellatrix-in ulduz yoldaşı olduğu məlum deyil, baxmayaraq ki, tədqiqatçılar Maria-Fernanda Nieva və Norbert Przybilla onun spektroskopik ikili ola biləcəyi ehtimalını irəli sürmüşlər. 2011-ci ildə aparılan yaxın yoldaşlar axtarışı heç bir obyektin Bellatrix ilə eyni düzgün hərəkətə malik olduğunu sübut edə bilmədi. Yaxınlıqdakı üç namizədin hamısının arxa plan ulduzları olduğu müəyyən edildi. Etimologiya və mədəni əhəmiyyət Bellatrix həm də Amazon Ulduzu adlanır. Riçard Hinkli Allen bu adın ərəb dilindəki Al Najīd ("Qalib") adının sərbəst tərcüməsindən gəldiyini irəli sürmüşdür. Təxminən 1275-ci ilə aid ərəb səma qlobusunda bu ulduz "şir" mənasını verən المرزم kimi qeyd olunub. Bellatrix, Orion bürcündə səma naviqasiyası üçün istifadə edilən dörd naviqasiya ulduzundan biridir. 17-ci əsrdə Əl Əxsasi əl-Müəkkətin Calendarium əsərində bu ulduz Menkib al Jauza al Aisr ("Nəhəngin sol çiyni") adlandırılmışdır. Avstraliyanın şimalında yaşayan Vardaman xalqı Bellatrix-i Banjan adlandırır, bu, Orion göyün yüksək hissəsində olduqda təqdim olunan mərasimlərdə istifadə edilən parıldayan boya mənasını verir. Orionun digər ulduzları bu mərasimlərdə istifadə olunan alətlər və yoldaşlardır. Betelgeuse isə Ya-jungin ("Bayquş gözləri") adlanır və mərasimləri izləyir.

İstinadlar

https://www.skyatnightmagazine.com/advice/bellatrix

https://www.britannica.com/place/Bellatrix

https://skyandtelescope.org/observing/celestial-objects-to-watch/bright-stars/meet-bellatrix-the-amazon-star/

https://theplanets.org/stars/bellatrix-star/

https://earthsky.org/brightest-stars/bellatrix-3rd-brightest-star-in-orion/

https://www.universeguide.com/star/25336/bellatrix

https://en.wikipedia.org/wiki/Bellatrix

Tarix : 25 fevral 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.