Bayram amazonu (Amazona festiva) - Həmçinin bayram tutuquşu kimi də tanınan, "Psittacidae" fəsiləsinə aid olan bir tutuquşu növü. Ümumi məlumat Braziliya, Kolumbiya, Ekvador, Boliviya, Qayana, Peru və Venezuelada tapılır. Əsasən meşələrlə (xüsusilə Várzea) və böyük çayların yaxınlığında bitən meşəliklərlə əlaqələndirilir. Yerli olaraq sahil manqrovlarında da (əsasən Amapada) rast gəlinir. İki yarımnövü var: "A. f. festiva" və "A. f. bodini". Taksonomiya Bayram amazonu ilk dəfə 1758-ci ildə İsveç təbiətşünası Karl Linney tərəfindən "Systema Naturae" əsərinin onuncu nəşrində təsvir edilmişdir. Linney onu bütün digər tutuquşularla birlikdə "Psittacus" cinsinə daxil etmiş və "Psittacus festivus" binominal adını vermişdir. Linney səhvən tip məkanını "Hindistan" kimi göstərmişdir. Daha sonra bu, Braziliyanın Amazon çayı kimi təyin edilmişdir. Bayram amazonu indi 1830-cu ildə fransız təbiətşünası Rene Lesson tərəfindən təqdim edilmiş "Amazona" cinsinə daxil olan təxminən otuz növdən biridir. Cins adı 18-ci əsrdə Kont de Biffon tərəfindən istifadə edilən "Amazone" adının latınlaşdırılmış versiyasıdır. Xüsusi epitet olan "festivus" latın dilində "bayram" və ya "şən" mənasını verir. İki yarımnöv tanınır: -"A. f. bodini" – Şərqi Kolumbiya, şərqi Venezuela, Qayana. -"A. f. festiva" – Qərbi Amazoniya. Təsvir "A. f. bodini" yarımnövünün alnında daha çox qırmızı və üzündə daha çox mavi rəng var. Uçuş zamanı hər iki yarımnöv qanadların xarici hissəsində (əsas lələklərin xarici hissəsi və əsas örtüklər) tünd mavi rəng və qırmızı sağrı göstərir, lakin cavan fərdlərdə sağrı rəngi daha azdır. Yayılması və yaşayış mühiti Nominat yarımnöv Amazon hövzəsində çayların yaxınlığında tapılır, "A. f. bodini" yarımnövü isə Orinoko çayı yaxınlığında yayılmışdır. Status Yerli olaraq azalsa da, bayram amazonu yayılma ərazisinin böyük bir hissəsində kifayət qədər geniş yayılmışdır və hətta Manaus və İkitos kimi şəhərlərin yaxınlığında da görülə bilər. Nəticə etibarilə, "BirdLife International" və "Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı" (IUCN) tərəfindən "Az Narahatlıq Doğuran" (Least Concern) statusuna aid edilmişdir. Lakin 2012-ci ildə Amazon yağış meşələrindəki meşə qırılması modelləri və ovlanma həssaslığı səbəbindən "Zəif" (Vulnerable) statusuna yüksəldilmişdir. Bu modellər göstərir ki, növbəti üç nəsil ərzində populyasiya sürətlə azalacaq.

İstinadlar

https://en.wikipedia.org/wiki/Festive_amazon

https://ebird.org/species/fespar1

https://www.parrots.org/encyclopedia/southern-festive-amazon

https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/southern-festive-amazon-amazona-festiva

https://www.oiseaux.net/birds/festive.amazon.html

https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=428D51E8E23796DD

https://www.inaturalist.org/taxa/630230-Amazona-festiva-festiva

Tarix : 26 fevral 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.