Baykal ördəyi (Sibirionetta formosa) - Həmçinin "iki ləkəli ördək" kimi tanınan, şərqi Rusiyada çoxalan və Şərqi Asiyada qışlayan bir su fəsiləsinə aid ördək növü. Taksonomiya Baykal ördəyi ilk dəfə 1775-ci ildə alman təbiətşünası İohann Qotlib Georgi tərəfindən Anas formosa adı ilə təsvir edilmişdir. 2009-cu ildə aparılan molekulyar filogenetik tədqiqat göstərdi ki, Anas cinsi monofiletik deyil. Bu təhlil əsasında cins dörd yeni cinsə bölündü və Baykal ördəyi 1929-cu ildə alman zooloq Hans fon Boetrixer tərəfindən təqdim edilmiş "Sibirionetta" cinsinə daxil edildi. "Sibirionetta" adı latınca "Sibir" mənasını verən "sibiricus" və qədim yunanca "ördək" mənasını verən "nētta" sözlərindən yaranıb. Növün epiteti olan formosa isə latınca "gözəl" deməkdir. Təsvir Baykal ördəyi 39-43 sm uzunluğunda olub, adi ördəkdən bir qədər iri və uzunquyruqludur. Çoxalma dövründə erkək fərdlər unikal görünüşə malikdir: yaşıl boyun arxası, sarı və qara yanaqlar, boyun və boğaz. Tünd rəngli başlığı və üzərində tünd ləkələr olan açıq qəhvəyi döşü var. Boz yan tərəfləri ön və arxa hissələrdə ağ zolaqlarla əhatə olunub. Baykal cürəsinin hündürlüyü təxminən 30-40 sm, çəkisi isə orta hesabla 450 qramdır. Dişi fərdlər yaşılqanad ördəyinin dişilərinə bənzəyir, lakin daha uzun quyruğu, dimdiyin əsasında ağ ləkə və gözün arxasına doğru uzanan ağ boğazı var. Həmçinin, açıq rəngli qaşları və tünd rəngli başlığı ilə fərqlənir. Qanad altı hissəsi yaşılqanad ördəyinə bənzəsə də, qabaq kənarı daha tünd rəngdədir. Yaşıl rəngli güzgü hissəsinin daxili kənarı qəhvəyi-ağ rəngdədir. Bəzi "dişi" fərdlərin üzlərində "yəhər" işarələri olsa da, bu işarələrin ən azından bir hissəsinin, bəlkə də hamısının, əslində cavan erkəklərə aid olduğu güman edilir. Cavan fərdlər dişilərə bənzəyir, lakin adi ördəkdən fərqli olaraq ağ ləkə ilə seçilir. Çoxalma mövsümündən kənar (qış) dövründə erkək fərdlər dişilərə daha çox bənzəyir, lakin onların rəngləri daha zəngin qırmızı-qəhvəyi (rufous) olur. Yayılması və yaşayış mühiti Baykal ördəyi Sibirin şərqində, Yenisey hövzəsindən Kamçatkaya qədər olan meşə zonasında çoxalır. Qışı Cənubi Koreya, Yaponiya, Tayvan, şimal və şərqi Çin, Vyetnam sərhədinə qədər sahil boyu, Yunnan və Henan ərazilərində keçirir. Bu növ tundra kənarındakı göllərdə və bataqlıq meşələrdə çoxalır. Qışda isə düzənliklərdəki şirin su hövzələrində rast gəlinir. Status Baykal ördəyi "Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı" (IUCN) tərəfindən "Narahatlıq doğurmayan" kateqoriyasına daxil edilsə də, 2011-ci ilə qədər "Zəif" statusuna malik idi. Bunun səbəbi ov və qışlama bataqlıqlarının məhv edilməsi idi. Bu təhlükələr davam etsə də, Baykal ördəyinin sayı bərpa olunur və qışlayan quşların sayı artır. 2010-cu illərdə Cənubi Koreyada qışlayan Baykal ördəylərinin sayına əsasən, qlobal populyasiya təxminən 1,07 milyon fərd təşkil edir. Bu, 1980-ci illərdə on minlərlə və 2000-ci illərdə bir neçə yüz minlə ölçülən saydan əhəmiyyətli dərəcədə yüksəkdir. Qidalanma Baykal ördəyi əsasən bitki toxumları, suda yaşayan cücülər və kiçik onurğasız heyvanlarla qidalanır. Qışda dənli bitkilər və digər bitki mənşəli qidalar da onun rasionuna daxil olur. Çoxalma Baykal ördəyi aprel-may aylarında çoxalır. Yuvalarını quru yerlərdə, ot və yarpaqlardan hazırlayır. Dişi bir dəfəyə 6-10 yumurta qoyur və təxminən 24 gün ərzində kürt yatır. Balalar yumurtadan çıxdıqdan qısa müddət sonra yuvadan uzaqlaşır və müstəqil hərəkət etməyə başlayır.

İstinadlar

https://animaldiversity.org/accounts/Anas_formosa/

https://ebird.org/species/baitea

https://www.audubon.org/field-guide/bird/baikal-teal

https://www.oiseaux-birds.com/card-baikal-teal.html

https://fieldguide.mt.gov/speciesDetail.aspx?elcode=ABNJB10020

https://www.bto.org/understanding-birds/birdfacts/baikal-teal

https://www.birdweb.org/birdweb/bird/baikal_teal

https://www.waterfowl.org.uk/wildfowl/true-ducks/baikal-teal/

https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/baikal-teal-sibirionetta-formosa/summary

https://www.birdguides.com/species-guide/ioc/sibirionetta-formosa/

https://app.birda.org/species-guide/369/Baikal_Teal

http://www.birdskorea.org/Birds/Key_Species/BK-KS-Baikal-Teal.shtml

https://seaworld.org/animals/facts/birds/baikal-teal/

https://www.inaturalist.org/taxa/558428-Sibirionetta-formosa

https://animalia.bio/baikal-teal

https://www.jungledragon.com/specie/959/baikal_teal.html

https://www.zoonewengland.org/franklin-park-zoo/our-animals/birds/baikal-teal/

https://www.featherbase.info/en/species/sibirionetta/formosa

https://www.birdguides.com/articles/the-minsmere-baikal-teal/

https://www.historicalrarebirds.info/u20/baikal-teal

https://www.sierwatervogels.nl/en/birdguide/baikal-teal

https://www.dudleyzoo.org.uk/animal/teal-baikal/

https://www.animal.photos/bird3/teal-bai.htm

https://www.bluecreekaviaries.com/baikal-teal

http://www.rivercottagewaterfowl.co.uk/waterfowl/d6-teals-baikal-teal

https://www.birdspot.co.uk/uk-rare-birds/baikal-teal

https://www.historicalrarebirds.info/cat-ac/baikal-teal

https://en.wikipedia.org/wiki/Baikal_teal

Tarix : 30 yanvar 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.