Barri Kommoner - Amerikalı bioloq, ekoloq və sosial fəaldır, 28 may 1917-ci ildə anadan olub və 30 sentyabr 2012-ci ildə vəfat edib. O, müasir ekologiya hərəkatının pionerlərindən biri kimi tanınır və “ekologiyanın dörd qanunu”nu tərtib edib: “Hər şey bir-biri ilə bağlıdır”, “Hər şey bir yerə gedir”, “Təbiət ən yaxşısını bilir” və “Pulsuz nahar yoxdur”. Kommoner nüvə sınaqlarının ətraf mühitə zərərini ifşa edib və kimyəvi çirklənməyə qarşı kampaniyalar aparıb. 1980-ci ildə ABŞ prezidentliyinə namizəd olub. Erkən həyat və təhsil Barri Kommoner 28 may 1917-ci ildə Nyu-Yorkun Bruklin şəhərində Rusiya-Yəhudi mühacir ailəsində doğulub. Atası İsaydor Kommoner gözlük ustası, anası Qoldi Kommoner evdar qadın idi. Yoxsulluq içində böyüyərək Bruklin parklarında təbiəti kəşf edib. James Madison Liseyində oxuyub və 1933-cü ildə Kolumbiya Universitetində zoologiya təhsilinə başlayıb, 1937-ci ildə bakalavr dərəcəsi alıb. 1941-ci ildə Harvard Universitetində hüceyrə fiziologiyası üzrə doktorluq dərəcəsi qazanıb, burada bitki hormonlarını öyrənib. Karyera Kommoner İkinci Dünya Müharibəsi zamanı ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrində xidmət edib və kimyəvi maddələrin təsirlərini sınaqdan keçirib. 1947-ci ildə Vaşinqton Universitetində (Sent Luis) bitki fiziologiyası professoru olub. 1950-ci illərdə nüvə sınaqlarının radioaktiv çirklənməsini araşdırıb və “Baby Tooth Survey” (Uşaq Dişləri Sorğusu) kampaniyası ilə uşaqların dişlərində strontium-90-un artdığını sübut edib. Bu, 1963-cü ildə Nüvə Sınaqlarının Qismən Qadağan Edilməsi Müqaviləsinə təsir edib. 1966-cı ildə Sent Luisdə Elm və Vətəndaşlar üçün Məlumat Mərkəzini qurub, kimyəvi pestisidlər və sənaye tullantılarının təhlükələrini vurğulayıb. “The Closing Circle” (1971) kitabı ilə texnologiyanın təbiətə zərərini tənqid edib və “hər şey bir-biri ilə bağlıdır” fikrini irəli sürüb. 1980-ci ildə Vətəndaş Partiyasından prezidentliyə namizəd olub, lakin cəmi 234,000 səs (0.27%) toplayıb. 1981-ci ildə Nyu-Yorkun Kvins Kollecinə keçib və Ətraf Mühit Tədqiqatları Mərkəzini idarə edib, təqaüdə çıxana qədər (2000) burada işləyib. Şəxsi həyat və miras Kommoner iki dəfə evlənib: ilk həyat yoldaşı Qloria Qordon (1946-1977) ilə iki övladı olub, ikinci həyat yoldaşı Liza Feyqenbaum (1980-2012) ilə sakit həyat sürüb. Sosialist və təbiətsevər olub, velosiped sürməyi və bağçılıqla məşğul olub. Onun mirası ekologiyanın dörd qanunu və ətraf mühitin sosial problemlərlə bağlılığıdır. Nüvə və kimyəvi çirklənməyə qarşı mübarizəsi qlobal ekoloji şüurun artmasına kömək edib. 2012-ci ildə Nyu-Yorkda vəfat edib, lakin ideyaları müasir iqlim hərəkatında yaşayır.

İstinadlar

https://www.britannica.com/biography/Barry-Commoner

https://c250.columbia.edu/c250_celebrates/remarkable_columbians/barry_commoner.html

https://magazine.scienceforthepeople.org/geoengineering/barry-commoner-profile/

https://www.epi.org/blog/barry-commoner-visionary-environmentalist/

https://www.sofidel.com/en/softandgreen/circular-economy-and-industry/the-scientist-barry-commoner-combining-ecologism-with-the-social-and-policy-dimensions/

https://commonercenter.org/barrycommoner.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Barry_Commoner

Tarix : 15 mart 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.