Babiana - Iridaceae fəsiləsinə aid olan geofit bitkilər cinsi. 2022-ci ilin mart ayına olan məlumatla 93 tanınmış növü var. Təsvir Bobbejaantjies (Babiana) mövsümi olaraq yarpaqlar və çiçəklərlə yer üzərinə çıxan çoxillik geofit bitkilərdir. Yarpaqlar və gövdələr quraq və isti yay aylarından əvvəl tökülür, bu zaman bitkilər soğanaqları ilə həyatda qalır. Soğanağın əsasından çıxan köklər uzunluğu boyunca təxminən eyni diametrə malikdir və budaqlanmır. Soğanaqlar çoxqatlı lifli örtüklə əhatə olunur ki, bu örtük bəzən şəbəkəli görünüşə malikdir. Soğanağın üstündən dairəvi kəsiyə malik, budaqlanmış və ya budaqlanmamış, əsasən tüklü və ya kobud, bəzən hamar olan bir gövdə çıxır. Bu gövdə tamamilə yeraltı ola bilər və ya yer üzərinə çıxa bilər. Gövdənin əsası adətən bir neçə lifli qatdan ibarət yaxalıqla əhatə olunur, lakin bu yaxalıq Babiana grandiflora, B. nana və B. petiolata növlərində zəif inkişaf etmişdir. Yarpaqlar Yarpaqlar, digər yarpaqların və gövdənin qınlarını qismən əhatə edən dar bir qın və yuxarı və aşağı səthdən çox, sağ və sol səthi olan yan tərəfdən sıxılmış bir lövhədən ibarətdir. Qın və yarpaq lövhəsinin qoltuqları bir-biri ilə müəyyən bir bucaq altında yerləşir. Babiana cinsinin əksər növlərinin yarpaq lövhələri büzməlidir, yəni yarpaq səthləri damarlardan birinin yerləşdiyi yerdə kəskin və təkrarlanan şəkildə bucaq dəyişir. Belə "plişe" yarpaqlar Crocoidae yarımfəsiləsində qeyri-adi sayılır. Yarpaqlar adətən tüklüdür və tüklər qısa və sərt, xəz kimi və ya uzun və yumşaq ola bilər. Bir neçə növün demək olar ki, tüksüz yarpaqları var, lakin hətta bu zaman da yarpaq kənarları və ya qınları əsasən tüklüdür. Bütün Babiana növlərinin cücərtilərinin yarpaqları həmişə yumşaq tüklüdür. Yarpaq lövhəsinin morfologiyası orta dərəcədə dəyişkəndir. Bəzi növlərdə yarpaq lövhəsinin səthi demək olar ki, düz, bəzi növlərdə isə yarpaq lövhəsi burulmuş və ya az-çox burulmuş və ya kənarları dalğalı ola bilər. Çiçəklər B. ambigua: 6 çiçək yarpağı (tepal), 3 erkəkcik və 3 stil budağı ilə zigomorf periant nümayiş etdirir. Çiçəklərin formaları və rəng naxışları növdən növə dəyişir və xüsusi tozlaşdırıcılara uyğunlaşır. Bütün Babiana növlərinin son ortaq əcdadında olduğu kimi, əksər mövcud növlərin çiçəkləri güzgü simmetriyasına malikdir, yuxarı və aşağı dodaqları var və yuxarı dodaqda üç paralel əyilmiş erkəkcik yerləşir. B. angustifolia, B. inclinata, B. rubrocyanea və B. secunda növlərinin çiçəkləri tərsdir. B. rubrocyanea-da korolla radial simmetrik olsa da, erkəkciklər hələ də paraleldir və çiçəyin bir tərəfinə yığılmışdır. Bir neçə digər növ də ulduz simmetrik çiçəklərə malikdir, erkəkciklər yığılmış və ya yığılmamış ola bilər. B. rubrocyanea ilə qohum olmayan B. pigmea və B. radiata növləri də ulduz simmetrik çiçəklərə malikdir ki, bu da müstəqil inkişaf olmalıdır. Əksər növlərdə çiçək yarpaqları (tepal) təxminən eyni uzunluqdadır, lakin zigomorf periantı olan növlərdə dorsal (arxa) çiçək yarpağı daha genişdir və üç erkəkciyin üzərində qövs şəklində əyilərək yuxarı dodağı təşkil edir, üç aşağı çiçək yarpağı isə aşağı dodağı təşkil edir ki, bu da tozlaşdırıcılar üçün eniş platforması rolunu oynayır. Taksonomiya Babiana spathacea, 1803-cü ildə Curtis's Botanical Magazine jurnalında nəşr edilmişdir. Elmi şəkildə təsvir edilən ilk bobbejaantjie, 1753-cü ildə Karl Linney tərəfindən Antholyza ringens (indiki Babiana ringens) adını aldı. Bu il, binomial nomenklaturanın tətbiqinin rəsmi olaraq qəbul edildiyi il hesab olunur. Holland botaniki Nicolaas Laurens Burman 1768-ci ildə daha iki növü Ixia pygmaea və I. tubulosa (müvafiq olaraq indiki B. pygmaea və B. tubulosa) kimi təsvir etdi. 1781-ci ildə Karl Linney Kiçik iki növü Antholyza plicata və Gladiolus spathaceus (müvafiq olaraq indiki B. hirsuta və B. spathacea) kimi təsvir etdi və 1782-ci ildə Gladiolus tubiflorus (indiki B. tubiflora) əlavə etdi. Jean-Baptiste Lamarck 1788-ci ildə Gladiolus nervosus (indiki B. nervosa, uzun müddət B. stricta kimi tanınmışdır) təsvir etdi. Şotland botaniki William Aiton 1789-cu ildə Ixia villosa (indiki B. villosa) təsvir etdi. Lamarck 1791-ci ildə Gladiolus pubescens (indiki B. pubescens) kimi başqa bir bobbejaantjie növü təsvir etdi.
https://www.pacificbulbsociety.org/pbswiki/index.php/Babiana
https://www.pacificbulbsociety.org/pbswiki/index.php/BabianaFive
https://www.gardenexpress.com.au/babiana-growing-guide/?srsltid=AfmBOooob5nvMSvgcf5UiQNZ_2x6-X_WNEMgLUiFqmlUffP_r-P5T_Ux
https://pza.sanbi.org/babiana-nervosa
https://www.gardenexpress.com.au/babiana-growing-guide/?srsltid=AfmBOooob5nvMSvgcf5UiQNZ_2x6-X_WNEMgLUiFqmlUffP_r-P5T_Ux
https://www.theseedcollection.com.au/growguide/babiana?srsltid=AfmBOoqRUcjlI1QBrfGm5Ui1iDWTkt6uWfbtP9nWgH-E5hNRHn1pZcun
https://www.farmergracy.co.uk/products/babiana-stricta-bulbs-uk
Tarix : 10 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
