Babako (Vasconcellea × heilbornii; sinonim: Carica pentagona) - Ekvadordan olan Vasconcellea cinsinə aid hibrid bir növ. Bu, Vasconcellea cundinamarcensis (sinonim: Carica pubescens, "dağ papayası") və Vasconcellea stipulata (sinonim: Carica stipulata, "toronçe") arasında hibriddir. Bununla belə, Vasconcellea veberbaueri də hibridə töhfə verənlərdən biri kimi qeyd edilir. Xüsusiyyətləri Babako 5–8 metr hündürlüyə çatan kiçik, çox budaqlanmayan bir ağacdır. Meyvə papayadan (C. papaya) fərqli olaraq daha ensizdir, diametri adətən 10 sm-dən azdır. Babako meyvəsi tumurcuqsuzdur və hamar qabığı yeyilə bilər. Dadı çiyələk, papaya, kivi və ananasın qarışığını xatırladır. Meyvə pentaqonal formaya malikdir və buna görə elmi adı Vasconcellea pentaqona adlandırılmışdır. Babako meyvəsi yalnız təbii vətəni Ekvadorla məhdudlaşmır, Yeni Zelandiya, Kaliforniya, İngiltərə, Gernsi və hətta İtaliyanın (xüsusən Siciliya və Kalabriya) bəzi bölgələrində də uğurla becərilir. Babako 2000 metrdən yüksək dağlıq ərazilərdə yetişə bilir və Vasconcellea cinsinin soyuğa ən davamlı bitkisi hesab olunur. O, Carica papaya (papaya) kimi otşəkilli kol kimi təsnif edilir, lakin papayadan fərqli olaraq, yalnız dişi çiçəklər istehsal edir. Babako bitkisi hər il 30–60 arasında meyvə verə bilər və təxminən 8 il ömrü var. Bu kiçik bitki qapalı şəraitdə yetişdirmək üçün papayadan daha uyğundur, çünki papaya daim rütubət və yüksək temperatur tələb edir. Bu bitkini istixana şəraitində yetişdirmək asandır. Bitki vegetativ üsulla, yəni yan tumurcuqların kökləndirilməsi ilə çoxaldılır. Yan tumurcuqların böyüməsi və inkişafı apikal meristemin (zirvə böyümə nöqtəsinin) çıxarılması ilə stimullaşdırılır. Tumurcuqlar 15–25 sm uzunluqda kəsilir və yalnız apikal yarpaq saxlanılır. Gövdənin dib hissəsi zədələnir, 0.4% IBA (indol-3-butirik turşusu) kökləndirici toza batırılır və torf, perlit, qum kimi mühitlərdə əkilir. Bu şlamlar 3 həftə ərzində kök salıb köçürülməyə hazır olur. Babako tropik papayadan fərqli olaraq, sərin subtropik iqlim tələb edir. İstixanada gecə minimum 10 °C, gündüz 12 °C, meyvələrin tez və bərabər yetişməsi üçün isə 18 °C temperatur tövsiyə olunur. Çox aşağı temperaturlar meyvələrin kobud və çuxurlu dəri ilə yetişməsinə səbəb ola bilər. Kultural əhəmiyyəti Babakonun şirin meyvəsi And dağlarının, xüsusən də Ekvadorun dağlıq bölgələrində mühüm mədəni əhəmiyyətə malikdir. Meyvə Ekvador Sierasında adətən meyvə mürəbbəsi kimi, şəkərlə qaynadılaraq dulce de babaco, şirə və ya ənənəvi şirniyyatların ləzzətləndiricisi kimi istehlak edilir. Qaynadılmış babakonun teksturası qaynadılmış alma ilə müqayisə edilir.
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Babaco
https://www.strangewonderfulthings.com/207.htm
https://crfg.org/homepage/library/fruitfacts/babaco/
https://www.fondazioneslowfood.com/en/ark-of-taste-slow-food/babaco/
https://stfc.org.au/articles/babaco-2/
https://doi.org/10.1016%2Fj.jafr.2024.101244
https://academic.oup.com/aob/article-abstract/97/5/793/220403?redirectedFrom=fulltext&login=false
https://www.daleysfruit.com.au/plant/Babaco.htm
Tarix : 20 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
