Avstraliya porzanı (Porzana fluminea) - Rallidae fəsiləsinə aid olan quş növü. Bu növ, Porzana cinsindəki yeganə Avstraliya porzanıdır. Avstraliya ləkəli porzanı və ya sadəcə ləkəli porzan kimi də tanınır. Taksonomiya Avstraliya porzanı ilk dəfə 1843-cü ildə ingilis ornitoloq Con Qould tərəfindən "Porzana fluminea" adı ilə təsvir edilmişdir. Qould növün tip əsas yaşama yerini Yeni Cənubi Uels kimi göstərmişdir. Növün elmi adı olan "fluminea" latın dilində "çayla əlaqəli" mənasını verir (flumen – çay). Bu növ monotipikdir, yəni heç bir yarımnövü tanınmır. Təsvir Avstraliya porzanı 19-23 sm uzunluğunda, 55-70 qram çəkiyə malikdir və qanadları 27-33 sm arasında dəyişir. Bu növ görünüş və davranış baxımından Baillon porzanına (Porzana pusilla) bənzəyir, lakin Avstraliya porzanı daha möhkəm bədənli və ümumilikdə daha tünd rənglidir. Baillon porzanından fərqli olaraq, Avstraliya porzanının quyruqaltı hissəsində xarakterik zolaqlar yoxdur. Avstraliya porzanının üzü qara, döşü, qarnı və boğazı polad-mavi/tünd boz rəngdədir. Üst hissələri qəhvəyi rəngdə olub, qara və ağ zolaqlarla örtülüdür. Qısa quyruqaltı örtükləri qara, uzun olanları isə ağ rəngdədir və quyruq qaldırıldıqda xarakterik bir tərs V forması yaradır. Uçuş zamanı xarici üst qanad lələklərinin ağ kənarları görünür. Dimdiyi yaşıl-sarı rəngdədir və üst çənəsində qırmızı əsas var. Ayaqları və pəncələri də yaşıl-sarı, gözləri isə qırmızıdır. Dişilər erkəklərdən bir qədər kiçik və solğun olur, üst dodaqlarında qəhvəyi zolaq və boyun ilə döşündə daha aydın ağ ləkələr var. Cavan quşlar daha solğun olur və qarın ilə döşündə ağ kənarlı lələklər zəif zolaqlar kimi görünür. Balalar isə yetkinlərdən fərqli olaraq polad-mavi/tünd boz lələklərə malik deyil, əvəzinə qəhvəyi və ağ ləkəli alt hissələri var. Balalar çox tüklü qara lələklərə və üst çənənin əsasında xarakterik qırmızı ləkəyə malikdir. Yayılması və yaşayış yeri Avstraliya porzanı yalnız Avstraliyada yayılmış endemik bir növdür. Əsasən cənub-şərqi və Qərbi Avstraliyada tapılır. Tasmaniyada və şimali Avstraliyanın tropik bölgələrində daha az rast gəlinir. Bu növ həm sahil, həm də daxili bataqlıq mühitlərində yaşayır. Şirin, şor, dəniz və quru mühitlərdə, xüsusilə sıx bitki örtüyü olan bataqlıqlarda, şoranlıqlarda, estuariyalarda və qamışlıq, sazlıq, chenopod kimi bitkilərin olduğu sahələrə üstünlük verir. Yayılması və hərəkəti su şəraitindən asılıdır, buna görə də yüksək yağış dövrlərindən sonra daxili bölgələrə, məsələn, "Alice Springs/Mparntwe" kimi yerlərə də yayıla bilər. Davranış və ekologiya Avstraliya porzanı əsasən cütlər, ailə qrupları və bəzən qida bol olduqda 100 fərdə qədər olan böyük qruplar halında yem axtarır. Sıx bitki örtüyü olan qamışlıqlarda, çəmənliklərdə və dayaz sularda (5 sm-dən az dərinlikdə) yemlənməyi üstün tutur. Bu quşlar su bitkiləri, yosunlar, toxumlar, molyusklar, xərçənglər, hörümçəklər, qurbağa balaları və həşəratlar (Dermaptera, Orthoptera, Coleoptera, Diptera, Lepidoptera və Hymenoptera dəstələrinə aid növlər) ilə qidalanır. Yem axtararkən torpağı didər, dayaz sularda üzər və başlarını suya batıraraq böyük qida maddələrini su kənarında yerə vuraraq yeyir. Çoxalma Çoxalma dövrü avqust-fevral ayları arasında baş verir. Yuvalar tez-tez suyun üstündə və ya yanında, su səviyyəsindən 2-50 sm yüksəklikdə, qamışlar, sazlıqlar, otlar və alçaq kolluqlar arasında qurulur. Yuva üzərinə əlavə saz və otlar tərs günbəz şəklində yığılır və yuvaya aparan yolda bitkilər düzəldilir. Fərdlərin yuvaları tez-tez bir yerdə qurulur, bəzən bir qrupda 30-a qədər fərd yuvası ola bilir. Bir yuvada 3-6 arasında yumurta olur. Yumurtalar açıq qəhvəyi rəngdədir və tünd qəhvəyi, qırmızı-qəhvəyi və qara ləkələrlə örtülüdür. Yumurtalar hər iki valideyn tərəfindən qızdırılır. Balalar tez inkişaf edir və yuvadan tez ayrılır. Hər iki valideyn balalara qulluq edir. Qorunma Avstraliya porzanı "Narahatçılıq doğurmayan" kateqoriyasında siyahıya alınsa da, yaşayış mühitinin itirilməsi, invaziv və vəhşi heyvanlar, kənd təsərrüfatı və mal-qara otarılması, iqlim dəyişikliyi kimi təhdidlərlə üzləşir. Bu növün qorunması üçün bataqlıqların qorunması əsas şərtdir.
https://www.inaturalist.org/taxa/156-Porzana-fluminea
https://www.nzbirdsonline.org.nz/species/australian-crake
https://app.birda.org/species-guide/5852/Australian_Crake
https://ebird.org/species/auscra1
https://animalia.bio/australian-crake
https://mdahlem.net/birds/7/auscrake.php
https://www.ebirds.ru/vid/120.htm
https://picturebirdai.com/ru/wiki/Porzana_fluminea.html
Tarix : 29 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
