Avropa qaya pipiti ("Anthus petrosus") - Motacillidae fəsiləsinə aid kiçik bir oxuyan quş növü. Taksonomiya "Motacillidae" fəsiləsi çaydaçılar, pipitlər və uzunayaqları əhatə edir. Bu qrupun ən böyük hissəsi "Anthus" cinsinə aid pipitlərdir, adətən qəhvəyi lələkləri olan quruda yaşayan həşərat yeyən quşlardır. Onların oxşar görünüşləri taksonomik problemlər yaradıb; Avropa qaya pipiti və sarıqarın pipit, 1998-ci ilə qədər su pipitinin yarımnövləri hesab edilirdi. Avropa qaya pipiti, çəmən, qırmızıboğaz və çəhrayı pipitlər ilə yaxından əlaqəlidir. Bu növ ilk dəfə 1798-ci ildə ingilis təbiətşünası George Montagu tərəfindən təsvir edilmişdir. "Anthus" adı Pilini tərəfindən çəmənliklərdə yaşayan kiçik bir quşa verilmişdir, "petrosus" isə latınca "qayalı" mənasını verir. Yarımnövlər - "Anthus petrosus petrosus" – nominal yarımnöv, Farer adaları, İrlandiya, Böyük Britaniya, şimal-qərbi Fransa və Kanal adalarında çoxalır; qeyri-miqrantdır. - "Anthus petrosus littoralis" – Norveç, Danimarka, Baltik dənizi sahilləri və şimal-qərbi Rusiyada çoxalır; miqrantdır, qışı Şotlandiyadan cənub-qərbi Avropaya qədər sahillərdə keçirir. Təsvir Avropa qaya pipiti 16,5-17 sm uzunluğunda və 18-32,5 qram ağırlığındadır. Nominal yarımnövün üst hissələri tünd zolaqlı boz-qəhvəyi, alt hissələri isə açıq sarımtıl rəngdədir. Ayaqları, dimdiyi və gözləri tünd qəhvəyi və ya qaradır. Erkək və dişi fərdlər eyni görünüşə malikdir, lakin erkəklər bir qədər daha parlaq ola bilər. Şərq yarımnövü ("A. p. littoralis") yalnız yay lələkləri zamanı nominal yarımnövdən fərqlənə bilər, çünki alt hissələri çəhrayı və ya açıq rəngdə ola bilər. Yayılması və yaşayış yeri Avropa qaya pipiti demək olar ki, tamamilə sahil ərazilərində yaşayır, adətən 100 metrdən aşağı qayalıq əraziləri üstün tutur. Çoxalma arealı mülayim və Arktik Avropanın qərb və Baltik dənizi sahillərini əhatə edir. Nominal yarımnöv əsasən qalıcıdır, "A. p. littoralis" isə miqrantdır və qışı cənub Skandinaviyadan şimal-qərbi Afrikaya qədər sahillərdə keçirir. Davranış Avropa qaya pipiti su pipitindən daha az ehtiyatlıdır. Əgər qorxudularsa, qısa məsafəyə uçur və yenidən enir. Adətən tək-tək və ya kiçik qruplar halında olur. Çoxalma Avropa qaya pipiti çoxalma mövsümündə yüksək dərəcədə əraziyə bağlıdır. Erkəklər 15-30 metr yüksəklikdə uçaraq mahnı oxuyur və sonra yerə enir. Yuva sahilə yaxın qaya yarıqlarında və ya bitki örtüyü altında qurulur. Dişi fərd yuvası dəniz yosunu və quru otlardan hazırlayır və daha incə liflər və ya tüklərlə örtür. Dörd-altı yumurta qoyulur, bunlar parlaq boz rəngdədir və tünd boz və ya zeytun rəngli nöqtələrlə örtülüdür. Yumurtalar 14-16 gün müddətində inkubasiya edilir və balalar təxminən 16 gün sonra uçur. Cənubda ildə iki dəfə çoxalma mümkündür, şimalda isə yalnız bir dəfə. Qidalanma Avropa qaya pipiti əsasən qayalıq sahillərdə qidalanır və əsasən onurğasız heyvanlarla qidalanır. Qida maddələrinə ilbizlər, qurdlar, kiçik xərçənglər, milçəklər və böcəklər daxildir. İnsan fəaliyyəti nəticəsində açığa çıxan dəniz canlılarından da istifadə edir. Status Avropa qaya pipitinin populyasiyası böyük və sabitdir, buna görə də "IUCN" tərəfindən "ən az narahat edici" statusuna malikdir. Neft sızıntıları kimi təhlükələr qısa müddətli ola bilər, lakin ümumi populyasiya təhlükə altında deyil.
https://ebird.org/species/rocpip1?siteLanguage=en_PH
https://www.inaturalist.org/taxa/13734-Anthus-petrosus
https://app.birda.org/species-guide/33505/European_Rock_Pipit
https://www.rspb.org.uk/birds-and-wildlife/rock-pipit
https://dibird.com/species/european-rock-pipit/
https://www.birdforum.net/gallery/european-rock-pipit.712412/
https://www.oiseaux.net/birds/european.rock.pipit.html
https://www.naturespot.org/species/rock-pipit
https://www.oiseaux.net/maps/european.rock.pipit.html
https://observation.org/observation/174729863/
Tarix : 1 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
