Auguste-Frederic Jean Fresnel, 19-cu əsrin ən önəmli və təsirli fizika alimlərindən biri olmuşdur və optika sahəsindəki inqilabi kəşfləri ilə tanınır. Fresnel, işığın təbiətini başa düşmək üçün etdiyi tədqiqatlarla müasir optikanın əsaslarını qoymuşdur. O, xüsusilə işığın dalğa təbiətini dəlillərlə göstərən nəzəriyyələri və işıq difraksiyası üzrə apardığı təcrübələrlə məşhurdur. Erkən həyatı və təhsili Auguste Fresnel 1788-ci ildə Fransanın Poitiers şəhərində anadan olmuşdur. O, çox gənc yaşlarında ailəsinin maddi çətinlikləri səbəbindən təhsilini davam etdirməkdə çətinlik çəkmişdir. Lakin hər şeyə rəğmən, o, 1804-cü ildə Parisə köçərək, Paris Politeknik Məktəbinə daxil oldu və burada mühəndislik təhsili aldı. Fresnelin optikaya olan marağı və bu sahəyə olan həvəsi tez bir zamanda onu təcrübələr aparmağa və nəzəriyyələr irəli sürməyə yönəltdi. O, Parisin ən məşhur fiziklərindən olan Pierre-Simon Laplace ilə də əməkdaşlıq etmiş və bu əməkdaşlıq onun elmi dünyagörüşünü genişləndirmişdir. İşığın dalğa təbiəti Fresnel-in ən məşhur kəşfi işığın dalğa təbiətinin sübutudur. 19-cu əsrdə, işığın təbiəti haqqında iki əsas nəzəriyyə mövcud idi: birincisi, işığın "korpuskyar" (parçacıq) təbiətini müdafiə edən Isaac Newton-un nəzəriyyəsidir, ikincisi isə işığın "dalğa" təbiətini qəbul edən nəzəriyyə idi. Fresnel, 1815-ci ildən başlayaraq işığın dalğa təbiətini sübut etmək üçün nəzəriyyələrini inkişaf etdirdi. O, xüsusilə Thomas Young-un 1801-ci ildə etdiyi interferensiya təcrübələrini genişləndirərək işığın dalğalar şəklində yayıldığını göstərdi. Fresnel, işığın dalğa təbiətini əsaslandırmaq üçün çoxsaylı təcrübələr və riyazi modellər irəli sürdü və nəticədə işığın interferensiya və difraksiya kimi dalğa hadisələrini izah edən nəzəriyyələr təqdim etdi. İşıq difraksiyası və fresnel əyriləri Fresnel, işığın difraksiya hadisəsini də ilk dəfə izah edən alimlərdən biri oldu. O, işığın sərhəd ətrafında və ya kiçik bir aperturadan keçərkən necə yayılacağını tədqiq etdi. Fresnel difraksiyasını izah etmək üçün yeni riyazi yanaşmalar irəli sürdü və nəticədə işığın dalğa təbiətini göstərən çox mühüm bir kəşf etmiş oldu. Fresnel həmçinin difraksiyanın güclü şəkildə baş verdiyi xüsusi şəraitdə işığın necə yayılacağını təsvir edən riyazi düsturları təqdim etdi. Bu nəzəriyyələr, müasir optikanın çox əsas prinsiplərinə və işığın davranışını başa düşməyə imkan yaratdı. Fresnel, işığın difraksiyasını yalnız nəzəri olaraq deyil, həm də təcrübə vasitəsilə göstərmişdir. O, işığın refleksiya və refraksiyası ilə bağlı da mühüm kəşflər etmişdir və işığın iki komponentli polarizasiyasını başa düşmək üçün nəzəriyyələrini inkişaf etdirmişdir. Bu tədqiqatlar, optikanın daha dərindən başa düşülməsinə və tətbiqlərinə geniş imkanlar yaratmışdır. Fresnel əyriləri və optik cihazlar Fresnel, həmçinin işığın polarizasiyası və onun necə idarə oluna biləcəyinə dair tədqiqatlar aparmışdır. Bu tədqiqatlar onun adını daşıyan "Fresnel əyriləri" və "Fresnel lensləri" kimi yeni optik cihazların inkişafına yol açmışdır. Fresnel lensləri, işığın xüsusi vəziyyətlərdə daha düzgün yayılmasını təmin edən mükəmməl optik cihazlardır və bu cihazlar, təyyarə işıqlandırma sistemləri, dalğalı məntiqi sistemlər və çoxsaylı digər optik tətbiqlərdə istifadə edilir. Fresnel əyriləri, işığın necə pozulacağını və ya yönləndiriləcəyini izah edən nəzəriyyə və riyazi modeldir. Bu nəzəriyyə, işığın sərhədlər və müxtəlif obyektlər ətrafında necə dəyişəcəyini göstərən mühüm bir elementdir. Təsiri və mirası Fresnel, 19-cu əsr optikasının inqilabını edən alimlərdən biridir və onun işləri müasir fizikanın inkişafında əvəzsiz rol oynamışdır. Onun işıqlı dalğa nəzəriyyəsi və işığın difraksiya hadisəsini başa düşməsi, təkcə optikada deyil, həm də müasir fizika və astronomiyada mühüm təsir yaratmışdır. Həmçinin, onun təklif etdiyi Fresnel lensləri, optik cihazların dizaynı sahəsində mühüm yeniliklərə yol açmışdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Augustin-Jean_Fresnel
https://www.britannica.com/biography/Augustin-Jean-Fresnel
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Fresnel/
https://artsandculture.google.com/entity/augustin-jean-fresnel/m0md6?hl=en
https://artsandculture.google.com/entity/augustin-jean-fresnel/m0md6?hl=en
https://catholicscientists.org/scientists-of-the-past/augustin-jean-fresnel/
https://www.photoniques.com/articles/photon/pdf/2019/02/photon2019S4p18.pdf
Tarix : 23 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
