Asir sağsağanı (Pica asirensis) - Həmçinin Ərəbistan sağsağanı kimi tanınan, Səudiyyə Ərəbistanına endemik olan və yüksək təhlükə altında olan sağsağan növü. Taksonomiya 2018-ci ildə aparılmış molekulyar filogenetik tədqiqat göstərdi ki, Asir sağsağanı Tibet yaylasında tapılan qara bel sağsağanı ilə qohumdur. Təsvir Asir sağsağanı təxminən 45-60 sm uzunluğunda və 240 qram ağırlığındadır. Başı, boynu, beli, sinəsi və ayaqları qara rəngdədir. Çiyinləri və qarnı isə ağ rəngdədir. Quyruğu qara rəngdədir və tünd bürünc-yaşıl metalik parıltıya malikdir. Avrasiya sağsağanı ilə müqayisədə Asir sağsağanının dimdiyi daha uzun, lələkləri daha tünd və gözləri daha qara rəngdədir. Səsləri fərqlidir və kəskin, yüksək tonlu çağırış səsləri olur. Erkək və dişi fərdlər arasında böyük fərq yoxdur, lakin gənc Asir sağsağanları yetkinlərdən daha solğun olur. Davranış Çoxalma mövsümündə Asir sağsağanları adətən cütlər halında qruplaşır və sürülər halında yaşayır. Hər sürü təxminən 8 quşdan ibarətdir. Lakin gündəlik fəaliyyətlər üçün 3-5 quşdan ibarət kiçik qruplarla hərəkət edirlər. Qartal və bayquş kimi yırtıcılardan qorunmaq üçün yuvalarını sıx bitki örtüyü ilə örtülmüş meşə və vadilərdə qururlar. Asir sağsağanları uçmaqdan daha çox yeriməyi və yan-yana tullanmağı üstün tutur. Kiçik ölçüləri və qısa qanadları səbəbilə tez qanad çırpırlar və nadir hallarda süzülürlər. Yaşayış yeri Asir sağsağanı əsasən 2,150 metr yüksəklikdə sıx kölgəli ardıc meşələrində və ya qarışıq meşələrdə yaşayır. Adətən cənub yamaclarında yaşayır və 30 dərəcədən böyük yamaclar və ya insan yaşayış yerlərinə yaxın ərazilərdən uzaq durur. Bəzən yollarda yem axtararkən və ya 1,800 metr və daha yüksək yüksəkliklərdə yaşayarkən müşahidə edilir. Qidalanma Asir sağsağanı hər şey yeyəndir. Qidası mövsümlər və mühit dəyişikliklərinə görə dəyişir. Yay aylarında əsasən onurğasızlar, kərtənkələlər və qurbağalar kimi heyvan mənşəli qidalarla qidalanır. Digər üç mövsümdə isə bitkilərin toxumları və məhsulları ilə qidalanır. Asir sağsağanının qida mənbəyi məhdud deyil və yaşayış mühitində əlçatan və bol olan qidalarla qidalanır. Hətta digər quşların yumurtalarını oğurlayıb yeyir, bu səbəbdən "yuva yırtıcısı" adını almışdır. Status Yüksək təhlükə altında olan bir növ kimi, təxminən 270 Asir sağsağanının qaldığı təxmin edilir və çoxalma və yaşayış sahəsi 42,700 km²-ə qədər azalmışdır. Turizm inkişafı və şəhərləşmə səbəbilə yaşayış mühitinin parçalanması, müxtəlif yaşayış yerlərindən olan qruplar arasında genetik material mübadiləsini məhdudlaşdıraraq növün mövcudluğu üçün böyük təhdid yaradır. Bundan əlavə, Asir sağsağanları insan tullantıları ilə qidalandıqları üçün qidalanma pozğunluğundan əziyyət çəkir, bu da növün nəslinin kəsilməsinə səbəb ola bilər.
https://ebird.org/species/eurmag5
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=381534F5998662F2
https://www.inaturalist.org/taxa/827399-Pica-asirensis
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/asir-magpie-pica-asirensis
https://xeno-canto.org/species/Pica-asirensis
https://birdsoftheworld.org/bow/species/eurmag5/cur/introduction
https://animalia.bio/asir-magpie
https://www.spa.gov.sa/en/N2086897
https://www.birdforum.net/opus/Asir_Magpie
https://www.researchgate.net/figure/Modelled-Asir-Magpie-habitat-depicting-prime-dark-green-high-quality-medium-green_fig2_345975096
https://dibird.com/species/asir-magpie/
https://movementoflife.si.edu/species/asir-magpie/
https://ebird.org/species/eurmag5/SA-14
https://www.arabnews.com/node/2496671/saudi-arabia
https://observation.org/species/255052/
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09397140.2020.1833471
https://www.birdguides.com/species-guide/ioc/pica-asirensis/
https://aramcoexpats.com/articles/protecting-the-asir-magpie-saudi-aramco-lends-a-helping-hand-to-protect-a-rare-bird/
https://gulfnews.com/world/americas/saudi-photographers-seven-year-mission-to-save-endangered-asir-magpie-1.1731748491685
https://en.wikipedia.org/wiki/Asir_magpie
Tarix : 3 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
