Armagh rəsədxanası (İngiliscə: Armagh Observatory) - Şimali İrlandiyanın Armagh şəhərində yerləşən, uzun bir tarixə və zəngin bir elmi irsə sahib olan bir astranomiya mərkəzidir. 1790-cı ildə qurulmuş bu rəsədxana, Britaniya adalarının ən qədim və beynəlxalq səviyyədə tanınan rəsədxanalarından biri olaraq, astronomiya, astrofizika və kosmik tədqiqatlar sahələrindəki irəliləyişlərə böyük töhfələr vermişdir. Tarix Armagh rəsədxanası, 1790-cı ildə Richard Lynamın rəhbərliyi ilə Armagh Katedralinin yaxınlığında qurulmuşdur. Bu rəsədxananın qurulmasının əsas səbəbi, dönəmin astronomik tədqiqatlarına daha geniş bir perspektiv təqdim etmək və mövcud alətlər ilə yuxarıdakı göy cisimlərinin araşdırılmasıdır. Rəsədxana həmçinin, göy cisimlərinin hərəkətini izləmək və yer üzündəki vaxtı düzgün hesablamaq məqsədini daşıyırdı. Armagh Rəsədxanası, əvvəlcə Britaniya Astronomik Cəmiyyəti ilə sıx əlaqələrə sahib oldu və o zamanlar Britaniyanın ən yüksək keyfiyyətli teleskoplarına sahib idi. Elmi tədqiqatlar və uğurlar Armagh Rəsədxanası, astronomiya sahəsində çox mühüm elmi işlərə imza atmışdır. Rəsədxana, xüsusilə yıldız hərəkətləri, günəş fəaliyyəti, planeti sistemlər və astronomik cisimlərin hərəkəti ilə bağlı tədqiqatlar aparmışdır. Burada əldə edilən məlumatlar, zamanla kainatın quruluşu və planetlərin mövqeyini daha yaxşı anlamağa imkan vermişdir. Rəsədxananın ən məşhur işlərindən biri, yıldızların hərəkətini izləmək və onların hərəkət qanunlarını müəyyən etmək sahəsindəki tədqiqatlar olmuşdur. Burada əldə edilən məlumatlar, Yeni Astronomik Kataloqların və uyğunlaşdırılmış astral koordinat sistemlərinin yaradılmasına böyük təsir göstərmişdir. Əsas araşdırma sahələri Armagh Rəsədxanasının əsas tədqiqat sahələri arasında aşağıdakılar yer alır: Günəş fəaliyyəti: Rəsədxana, günəşin fəaliyyətini və onun Yer üzərindəki təsirini izləyir. Günəş işığı və plazma hadisələrinin tədqiqi, bu planetar sistemin dinamikası ilə bağlı mühüm məlumatlar verir. Yıldızların və ulduz sistemlərinin araşdırılması: Rəsədxana, müxtəlif ulduz növlərinin fiziki xüsusiyyətləri, onların yaş dövrü və kütlələri haqqında məlumatlar toplayır. Astrofizika və kosmos tədqiqatları: Armagh Rəsədxanası, qara dəliklər, qaranlıq maddə, astrofizik fenomenlər və kainatın genişlənməsi kimi sahələrdə də fəal tədqiqatlar aparır. Teleskop texnologiyasının inkişafı: Rəsədxana, həmçinin müxtəlif teleskop texnologiyaları və görüntüləmə metodları üzərində işləyərək, tədqiqatçıların göy cisimləri haqqında daha çox və daha dəqiq məlumat əldə etmələrinə imkan tanıyır. Rəsədxananın alətləri və teleskopları Armagh rəsədxanası, müxtəlif tarixlərdə müxtəlif teleskoplar və alətlər qurmuşdur. Buradakı ən mühüm teleskoplardan biri 1800-cü illərdə inşa edilmiş 12 düymlük reflektorlu teleskopdur. Bu teleskop, uzun müddət boyunca göy hadisələrini izləmək üçün istifadə olunmuş və çox mühüm astronomik müşahidələr üçün əsas alət olmuşdur. Bugün, Armagh Rəsədxanasında çoxsaylı teleskoplar və müasir görüntüləmə cihazları mövcuddur. Bu alətlər, yüksək həll etmə qabiliyyətinə malikdir və astronomlara uzaq göy cisimlərini daha detallı şəkildə tədqiq etməyə imkan verir. Təhsil və populyar elm Armagh rəsədxanası yalnız elmi tədqiqatlar aparmaqla kifayətlənmir, eyni zamanda astronomiya və fizika sahələrində geniş təhsil və ictimaiyyətlə əlaqələr təşkil edir. Rəsədxanada kurslar, seminarlar və istiqamətləndirilmiş təlimlər təşkil edilir. Beləliklə, cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrinə astronomiya və kosmos haqqında məlumat vermək və elmi düşüncəni inkişaf etdirmək məqsədinə xidmət edilir. Rəsədxana həmçinin turizm və populyar elm sahəsində də fəaldır. Ziyarətçilər burada teleskoplar və astronomik alətlər ilə tanış olmaq, astronomların günlük fəaliyyətlərini izləmək və kainatın sirrləri haqqında məlumat əldə etmək imkanı qazanırlar.
https://www.armagh.space/
https://en.wikipedia.org/wiki/Armagh_Observatory
https://discovernorthernireland.com/things-to-do/armagh-observatory-and-planetarium-p675211
https://web.astronomicalheritage.net/show-entity?identity=161&idsubentity=1
https://www.aavso.org/visit-armagh-observatory
https://visitarmagh.com/stories/venture-into-the-history-behind-our-stunning-georgian-architecture/exploring-the-universe-armagh-observatory/
https://www.armagh.space/heritage/armagh-observatory/history
Tarix : 12 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
