Arieh Warshel - İsrail-Amerika kimyaçısı və biofizik. O, xüsusilə bioloji sistemlərdə kompleks kimyəvi reaksiyaları başa düşmək və simulyasiya etmək üçün çoxsəviyyəli modellərin inkişafı ilə tanınır. Warshelin işi, dərman dizaynı, molekulyar biologiya və ferment mexanizmlərinin anlaşılmasına böyük təsir göstərmişdir. Erkən həyat və təhsil Arieh Warshel 20 noyabr 1940-cı ildə İsrailin Sde-Nahum kibbutzunda doğulmuşdur. O, Yerusəlimdəki Hüquq Universitetində kimya üzrə bakalavr dərəcəsi almışdır. Sonra isə, 1969-cu ildə İsrailin Rehovot şəhərindəki Veytsman Elm İnstitutunda kimya üzrə fəlsəfə doktoru (Ph.D.) dərəcəsini almışdır. Karyera və nailiyyətlər Warshelin karyerası hesablamalı kimya sahəsindəki öncül işləri ilə diqqət çəkir. O, kompleks biokimyəvi sistemləri öyrənmək üçün kompüter simulyasiyalarını tətbiq edən ilk tədqiqatçılardan biri olmuşdur. 1970-ci illərin əvvəllərində o, ferment katalizini öyrənmək üçün hesablamalı yanaşma inkişaf etdirmiş və "çoxsəviyyəli model"i yaratmışdır. Bu metod, molekulların bioloji sistemlərdəki davranışlarını simulyasiya etmək üçün kvant mexanikası və klassik mexanikanı birləşdirir. Onun ən mühüm nailiyyəti 2013-cü ildə kimya sahəsində Nobel mükafatını alması olmuşdur. Bu mükafatı Michael Levitt və Martin Karplus ilə bölüşmüşdür. Multisəviyyəli modellərin kompleks kimyəvi sistemlər üçün inkişaf etdirilməsi bu sahədə böyük irəliləyişlərə yol açmışdır. Bu modellər, protein qatlanması, ferment katalizi və dərman dizaynı kimi biokimyəvi proseslərin öyrənilməsində vacib bir alət halına gəlmişdir. Warshel və onun həmkarlarının işi, fermentlərin və digər bioloji makromolekulların funksiyalarını dərindən anlamağa kömək etmişdir. Warshel, Cənubi Kaliforniya Universitetində (USC) kimya professoru olaraq bir çox tanınmış təhsil müəssisələrində akademik vəzifələrdə olmuşdur. O, həmçinin biokimyəvi və kimyəvi prosesləri öyrənmək üçün hesablamalı metodların inkişafını irəlilətmək məqsədilə digər alimlərlə birgə araşdırmalarda iştirak etmişdir. Mükafatlar və tanınma Nobel mükafatından əlavə, Warshel bir çox digər prestijli mükafata layiq görülmüşdür, bunlara Wolf Kimya Mükafatı, Lavoisier Medalı və bir çox universitetdən fəxri doktorluq dərəcələri daxildir. O, Amerika Sənətlər və Elmlər Akademiyasının üzvüdür və kimya və molekulyar biologiya sahəsindəki müstəsna töhfələrinə görə tanınmışdır. İrsi Arieh Warshelin işi hesablamalı kimya və biokimya sahələrində dərindən təsir göstərmişdir. O, çoxsəviyyəli modellərin inkişafı ilə kompleks bioloji prosesləri simulyasiya etməyə və başa düşməyə imkan yaratmışdır ki, bu da dərman dizaynı, ferment mexanizmi araşdırmaları və molekulyar biologiyanın daha geniş şəkildə anlaşılmasına yol açmışdır. Warshel, hesablamalı kimyanın öncüllərindən biri hesab olunur və onun işi müxtəlif elmi sahələrdəki araşdırmalara hələ də təsir göstərməkdədir.
https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2013/warshel/facts/
https://dornsife.usc.edu/chemistry/faculty/arieh-warshel/
https://www.britannica.com/biography/Arieh-Warshel
https://warshel.cuhk.edu.cn/index.php?option=com_sppagebuilder&view=page&id=11
https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2013/warshel/biographical/
https://mediatheque.lindau-nobel.org/laureates/warshel/cv
https://en.wikipedia.org/wiki/Arieh_Warshel
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
