Aralıq dənizi ev gekonu (Hemidactylus turcicus) - Aralıq dənizi regionuna məxsus olan bir ev gekonu növü. Bu növ öz yayılmasını genişləndirərək Şərqi Afrika, Cənubi Amerika, Karib hövzəsi və ABŞ-nin cənub və cənub-şərq bölgələri də daxil olmaqla dünyanın bir çox yerinə yayılmışdır. Latın adında da əks olunduğu kimi, ümumiyyətlə Türk gekonu kimi tanınır. Həmçinin, axşam vaxtı fəal olduğu üçün ay kərtənkələsi də adlandırılır. Təsvir Aralıq dənizi gekonu çox kiçik bir kərtənkələdir, ümumiyyətlə uzunluğu 10–13 sm (4–5 düym) arasında dəyişir. Yapışqancıq ayaq pərdələri, şaquli bəbəklər və qapaqsız böyük gözlərə malikdir. Burun hissəsi yumru olub, göz və qulaq açılışı arasındakı məsafə qədər uzundur. Alın hissəsi bir qədər çökükdür, qulaq açılışı oval və əyridir. Bədən və ətrafların ölçüləri orta hesabla müvəqqətidir. Barmaqların uzunluğu dəyişkəndir, daxili barmaqlar həmişə yaxşı inkişaf etmişdir. Başın ön hissəsində iri qranullar, arxa hissəsində isə kiçik qranullar və yumru tuberkullar var. Coğrafi yayılması Aralıq dənizi regionuna məxsus olan bu gekon dünyanın ən uğurlu gekon növlərindən biridir. Öz təbii yayılma sahəsindən uzaqda geniş ərazilərə yayılmış və sabit populyasiyalar qurmuşdur. Növ heç bir təhlükə və ya nəsli kəsilmə təhlükəsi altında deyil. Aralıq dənizi iqliminə malik ölkələrdə, məsələn, Portuqaliya, İspaniya, Fransa, İtaliya, Yunanıstan, İsrail, Malta, Bolqarıstanın cənubu, Şimali Makedoniya, Xorvatiyanın sahil bölgələri, Bosniya və Herseqovina, Adriatik adaları, Monteneqronun sahil bölgələri, Albaniyanın sahil hissəsi, Kipr, Türkiyə, Şimali Mərakeş, Əlcəzair, Tunis, İordaniya, Suriya, Liviya, Misir, Livan, Şimali Yəmən (Sokotra arxipelaqı), Somali, Eritreya, Keniya, Cənubi İran, İraq, Oman, Qətər, Səudiyyə Ərəbistanı, Pakistan, Hindistan, Balear adaları, Kanar adaları, Panama, Puerto Riko, Beliz və Kubada tapıla bilər. Yaşayış mühiti Aralıq dənizi ev gekonları insanların yaşadığı ərazilərdə, məsələn, universitet kampuslarında, qəbristanlıqlarda, sahil bölgələrində və kolluqlarda geniş yayılmışdır. Şəhər və ya şəhərətrafı ərazilərdə köhnə kərpic binaların çatlarında tez-tez görünürlər. Həmçinin dağ qayalıqları və mağaralar kimi ərazilərdə də tapıla bilər. Yuvalarını zibil yığınlarında, çardaxlarda və ya binaların alt hissələrində qura bilərlər. Davranış Aralıq dənizi ev gekonları gecə həyat tərzi keçirir. Onlar yüksək səsli, xırıltıya bənzər və ya quş cığıltısını xatırladan bir səs çıxarırlar ki, bu da ərazi müdafiəsi mesajı ola bilər. Bu təcavüzkar davranış səbəbindən cavan gekonlar yetkinlərlə qarşılıqlı əlaqədən qaçınırlar. Onlar güvə və kiçik tarakanların həvəskarıdır və bu ovları axtararkən xarici işıqlara cəlb olunurlar. Həmçinin, erkək dekorativ cırcırama (Gryllodes supplicans) səsinə də cəlb olunurlar; erkək cırcıramalar adətən yuvalarında təhlükəsiz olsalar da, dişi cırcıramalar erkəyin səsinə cəlb olunaraq yemək üçün əlverişli hədəfə çevrilirlər.
https://animaldiversity.org/accounts/Hemidactylus_turcicus/
https://animalia.bio/mediterranean-house-gecko
https://www.inaturalist.org/taxa/34435-Hemidactylus-turcicus
https://teensandfriendsunited.org/?page_id=3885
https://reptifiles.com/mediterranean-house-gecko-care-sheet/
https://tsusinvasives.org/home/database/hemidactylus-turcicus
https://en.wikipedia.org/wiki/Mediterranean_house_gecko
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
