Aplodactylus - Dəniz şüaüzgəcli balıqlarının bir cinsidir və ümumiyyətlə mərmər balıqları və ya dəniz karpı kimi tanınır. Taksonomiya Aplodactylus cinsi 1832-ci ildə fransız zooloq Achille Valenciennes tərəfindən təsvir edilmişdir. Valenciennes bu cinsi yalnız bir növ ilə, Aplodactylus punctatus ilə təqdim etmişdir. Bu növün tip nümunəsi Çilinin Valparaiso şəhərindən toplanmışdır və monotiplik əsasında tip növ kimi qəbul edilmişdir. Ailə əvvəllər iki cinsi özündə birləşdirirdi, lakin 2000-ci ildə Barry C. Russell tərəfindən Crinodon cinsinin Aplodactylus ilə sinonim olduğu müəyyən edilmişdir. Aplodactylidae ailəsi 1859-cu ildə alman əsilli britaniyalı ixtiolog Albert Günther tərəfindən Haplodactylidae adı ilə yaradılmış, lakin həmin il niderland ixtioloqu Pieter Bleeker tərəfindən indiki adı ilə düzəliş edilmişdir. Bu ailə, Cirrhitoidea üstailəsinin bir hissəsi kimi qəbul edilir və "Fishes of the World"in 5-ci nəşrində Perciformes dəstəsinə daxil edilir. Lakin digər mənbələr bu kladı daha geniş Percomorpha daxilində yeni bir dəstə olan Centrarchiformes dəstəsinə aid edir. Cinsin adı "tək" və ya "sadə" mənasını verən aploe və "barmaq" mənasını verən daktylos sözlərinin birləşməsindən yaranıb və tip növün budaqlanmamış aşağı döş üzgəci şüalarına istinad edir. Növlər Bu cinsdə hal-hazırda tanınan beş növ var: - Aplodactylus arctidens J. Richardson, 1839 (mərmər balığı) - Aplodactylus etheridgii (J. D. Ogilby, 1889) (çentikbaşlı mərmər balığı) - Aplodactylus lophodon Günther, 1859 (qaya kefalı) - Aplodactylus punctatus Valenciennes, 1832 (Zamba mərmər balığı) - Aplodactylus westralis B. C. Russell, 1987 (qərb dəniz karpı) Xüsusiyyətlər Aplodactylus növləri nisbətən uzun, dərin və yanlardan sıxılmış bədənləri və kiçik, küt başları ilə xarakterizə olunur. Onların kiçik ağızları qısa burunun altında yerləşir və üst dodaqları qalındır. Uzun bir bel üzgəcləri var və sərt və yumşaq şüalar arasında dərin bir kəsilmiş hissə mövcuddur. Anal üzgəc qısa əsaslı və üçbucaq formasındadır, döş üzgəcləri isə böyük və yuvarlaq formadadır. Aşağı üzgəc şüaları pərdələrlə birləşməyib və möhkəmdir. Qarın üzgəcləri döş üzgəclərinin əsasından kifayət qədər arxada yerləşir. Onların dərisinə yapışmış kiçik pulcuqları var və bu pulcuqlar yanaqlara və bel üzgəcinin əsasında pulcuq qınına qədər uzanır. Bel üzgəclərində 14-23 sərt şüa və 16-21 yumşaq şüa, anal üzgəcdə isə 6-8 yumşaq şüa var. Onların vomer dişləri var və çənələrindəki dişlər formalarına görə dəyişir: kəsici dişlərə bənzər, iti uclu və ya üçtilli ola bilər. Ölçülərinə görə, qərb dəniz karpı 34.7 sm (13.7 düym), mərmər balığı isə 65 sm (26 düym) uzunluğa qədər böyüyür.
https://fishesofaustralia.net.au/home/species/1187
https://biogeodb.stri.si.edu/sftep/en/thefishes/species/4668
https://fishbase.mnhn.fr/summary/Aplodactylus-punctatus
https://fishesofaustralia.net.au/home/genus/98
https://fishbase.mnhn.fr/summary/aplodactylus-arctidens
https://www.fishbase.se/identification/SpeciesList.php?famcode=354&areacode=
https://www.inaturalist.org/taxa/511649-Aplodactylus-lophodon
https://www.reeflex.net/tiere/7956_Aplodactylus_arctidens.htm
https://biogeodb.stri.si.edu/sftep/en/thefishes/taxon/4667
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0022098117303532
https://www.researchgate.net/publication/323074485_The_herbivorous_fish_Aplodactylus_punctatus_as_a_potential_facilitator_of_dispersal_of_kelp_Lessonia_trabeculata_in_Chile
https://collections.tepapa.govt.nz/object/1243181
https://www.inaturalist.org/taxa/410429-Aplodactylus-arctidens
https://www.gbif.org/species/2394719
https://www.int-res.com/articles/meps/118/m118p037.pdf
https://www.publish.csiro.au/mf/MF18086
https://reeflifesurvey.com/species/aplodactylus-arctidens/
https://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=279657
https://australian.museum/learn/animals/fishes/rock-cale-aplodactylus-lophodon-gnther-1859/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15649773/
https://artvee.com/dl/aplodactylus-arctidens-nz-marblefish-or-keke/
Tarix : 24 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
