Anselm Frans — Avstriyalı mühəndis, reaktiv mühərrik sahəsində pioner kimi tanınmış şəxsiyyət. O, İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Nazi Almaniyası tərəfindən istehsal olunan ilk kütləvi turbojet mühərriki Jumo 004-ün yaradıcısıdır. Müharibədən sonra ABŞ-da "Operation Paperclip" proqramı çərçivəsində turboshaft mühərrikləri üzərində işləmiş və Lycoming T53, Honeywell T55 kimi mühərriklərin inkişafına töhfə vermişdir. Həyatı Anselm Frans 1900-cü il yanvarın 21-də Avstriyanın Şladminq şəhərində anadan olmuşdur. O, Qrats Texnologiya Universitetində mexanika mühəndisliyi üzrə təhsil almış və Berlin Universitetində doktorluq dərəcəsi qazanmışdır. Gənclik illərində Berlin şirkətlərində dizayn mühəndisi kimi çalışaraq hidravlik moment çeviriciləri üzərində işləmişdir. 1936-cı ildə Junkers şirkətinə qoşulmuş və burada turboşarj və superşarj texnologiyaları üzrə təcrübə qazanmışdır. Frans 1951-ci ildə ailəsi ilə birlikdə ABŞ-a köçmüş və burada ömrünün sonuna qədər yaşamışdır. O, 1994-cü ildə Konnektikutun Bridcport şəhərində vəfat etmişdir. Karyerası Fransın karyerası 1939-cu ildə Junkersdə Jumo 004 turbojet mühərrikinin inkişafına rəhbərlik etməsi ilə zirvəyə çatmışdır. Bu mühərrik Messerschmitt Me 262 və Arado Ar 234 kimi təyyarələrdə istifadə olunmuşdur. Jumo 004-ün dizaynı eksenli kompressor və sadə yanma kameralarına əsaslanırdı ki, bu da mühərrikin sürətli istehsalını mümkün etmişdi. İlk sınaqlar 1940-cı ildə başlamış, 1942-ci ildə isə mühərrik təyyarədə uçuşa hazır vəziyyətə gətirilmişdir. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Frans "Operation Paperclip" çərçivəsində ABŞ-a köçürülmüş və Wright-Patterson Hərbi Hava Qüvvələri Bazasında işləmişdir. 1951-ci ildə Lycoming şirkətində turbin bölməsinin rəhbəri təyin edilmiş və burada helikopter mühərrikləri üzərində çalışmışdır. Onun Lycoming T53 mühərriki Bell UH-1 Huey və AH-1 Cobra helikopterlərində, T55 isə CH-47 Chinook-da istifadə olunmuşdur. Frans 1968-ci ildə Lycoming-dən təqaüdə çıxmış, bu zaman şirkətin vitse-prezidenti və baş menecer köməkçisi vəzifələrində idi. Elmi töhfələri Fransın ən böyük elmi nailiyyəti Jumo 004 ilə reaktiv aviasiyanın kütləvi istehsalını mümkün etməsidir. Bu mühərrik müharibə zamanı Luftwaffe-nin reaktiv təyyarələrinin əsasını təşkil etmişdir. ABŞ-da isə o, turboshaft texnologiyasını inkişaf etdirərək helikopter sənayesində inqilab yaratmışdır. T53 və T55 mühərrikləri hərbi və mülki aviasiyada uzun müddət istifadə olunmuşdur. Mükafatlar və irs Frans ABŞ Ordusunun Fəxri Mülki Xidmət Medalını və Avstriya Respublikasının ən yüksək mülki mükafatı olan "Qızıl Ulduzlu Böyük Şərəf Nişanı"nı (1991) qazanmışdır. Onun dizayn etdiyi üç mühərrik Smithsonian İnstitutunun aviasiya arxivində sərgilənir. Anselm Frans 1994-cü ildə vəfat etsə də, onun reaktiv və turboshaft mühərriklər sahəsindəki işləri müasir aviasiyanın inkişafında dərin iz qoymuşdur. Onun texnologiyaları həm müharibə zamanı, həm də sülh dövründə aviasiya tarixini formalaşdırmışdır.
https://transupport.com/2020/12/05/history-of-the-turbine-engine/
https://dbpedia.org/page/Anselm_Franz
https://www.researchgate.net/publication/341426851_Dr_Anselm_Franz_-_An_Outstanding_Engineer
https://cr4.globalspec.com/blogentry/2577/Anselm-Franz-Engine-Designer
https://royalty.miraheze.org/wiki/Anselm_Franz,_2nd_Prince_of_Thurn_and_Taxis
https://www.britishmuseum.org/collection/term/BIOG194192
https://en.wikipedia.org/wiki/Anselm_Franz
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
