Andre Gunder Frank (1929–2005) - Almaniya doğumlu sosial tədqiqatçı, iqtisadçı. Dünyəvi iqtisadiyyat və inkişaf məsələləri üzərindəki əsərləri ilə tanınır. Onun əsas nəzəriyyəsi, "asılılıq nəzəriyyəsi" olaraq bilinir və bu, qlobal iqtisadi inkişafın tarixi, sosial-iqtisadi münasibətlər və şərtlər üzərindəki geniş tədqiqatlarla əlaqələndirilir. Asılılıq nəzəriyyəsi aşağıdakı əsas fikirləri özündə birləşdirir: - Mərkəzi və periferiya: Frank, dünya iqtisadiyyatını mərkəz (Zəngin Qərb ölkələri) və periferiya (Zəif, inkişaf etməkdə olan ölkələr) olaraq iki hissəyə ayırdı. Ona görə, mərkəz ölkələri ticarət, texnologiya və kapitalın mərkəzləşdirilməsi ilə iqtisadi cəhətdən üstün vəziyyətdədir, periferik ölkələr isə bu proseslərdən istismar olunur və buna görə iqtisadi olaraq geridə qalırlar. - Asılılıq: Frankə görə, periferik ölkələr inkişaf edə bilməzlər, çünki onlar mərkəzləşmiş dünya iqtisadiyyatına bağlıdırlar. Bu asılılıq yerli iqtisadiyyatların inkişafını əngəlləyir və inkişaf etməkdə olan ölkələrdən mütəmadi olaraq resursların axınına səbəb olur. - Tarixi təşəbbüs: Frank həmçinin kapitalist dünya iqtisadiyyatının inkişaf tarixini təhlil edərək, mərkəz-periferiya münasibətlərinin kolonial dövrlərdən başlayaraq günümüzə qədər davam etdiyini iddia etdi. Əsas əsərləri Andre Gunder Frankin əsərləri dünya iqtisadiyyatı və inkişaf nəzəriyyələrinə dair fundamental təsirlər yaratmışdır. Onun ən önəmli əsərlərindən bəziləri bunlardır: - "Capitalism and Underdevelopment in Latin America" (1967) – bu əsərində Frank, Latın Amerikasında kapitalizm və inkişafın qarşısını alan strukturlar üzərində dayanır və bu ölkələrin mərkəzi iqtisadiyyatlarla olan asılılığını göstərir. - "The Development of Underdevelopment" (1966) – Frank, bu kitabında asılılıq nəzəriyyəsini genişləndirərək inkişaf etməyən ölkələrin kapitalist dünya sistemi ilə olan əlaqələrinin onları geridə buraxdığını izah edir. - "World Accumulation 1492–1789" (1978) – dünya iqtisadiyyatının tarixi inkişafını izah edən bu əsərdə Frank kapitalizmin yaranması və böyüməsi ilə əlaqədar geniş təhlil aparır. - "ReOrient: Global Economy in the Asian Age" (1998) – bu əsərdə Frank Asiyanın dünya iqtisadiyyatında keçmişdəki dominant rolunu vurğulayaraq, Asiyanın 15-ci və 18-ci əsrlərdə mərkəzi iqtisadi güc olduğunu göstərir. Müasir təsiri Andre Gunder Frankin asılılıq nəzəriyyəsi, təkcə Latın Amerikasında deyil, həmçinin Afrika, Asiya və dünyanın digər regionlarında da inkişaf problemlərini izah edən bir çərçivə olaraq geniş tətbiq olundu. Bu nəzəriyyə sosialist və radikal iqtisadi düşüncəni təmsil edir və dünya iqtisadiyyatı ilə bağlı daha çox struktur və sistematik dəyişikliklərə ehtiyac olduğunu vurğulayır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Andre_Gunder_Frank
https://www.rrojasdatabank.info/agfrank/personal.html
https://ncca.ie/media/2831/andre-gunder-frank.pdf
https://www.networkideas.org/news/apr2005/news26_Andre_Gunder_Frank.htm
https://www.theguardian.com/news/2005/may/04/guardianobituaries.obituaries1
https://monthlyreview.org/author/andregunderfrank/
https://www.jstor.org/stable/3517969
Tarix : 23 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
