Amerika ağ ibisi (Eudocimus albus) - "Threskiornithidae" fəsiləsinə aid olan bir quş növü. Təsvir Amerika ağ ibisi orta ölçülü bir quşdur. Yetkin fərdlərin ümumi uzunluğu 53-70 sm, qanad aralığı isə 90-105 sm-dir. Erkəklər 872-1261 qram, dişilər isə 592-861 qram çəkiyə malikdirlər. Yetkin fərdlərin ağ lələkləri və çəhrayı üz dərisi fərqləndirici xüsusiyyətlərdir. Qanad ucları qaradır və adətən yalnız uçuş zamanı görünür. Çoxalma mövsümündə dimdiyin və ayaqların rəngi daha tünd olur. Erkək və dişi fərdlər xarici görünüş baxımından oxşardır, lakin erkəklər dişilərdən daha böyük və daha ağırdır. Yayılması və yaşayış yerləri Amerika ağ ibisi əsasən Florida, Karib, Meksika, Mərkəzi Amerika və Cənubi Amerikanın şimal sahillərində (Kolumbiya və Venesuela) yayılmışdır. Çoxalma dövründə Meksika körfəzi və Atlantik sahilləri boyunca, həmçinin Meksika və Mərkəzi Amerikanın sahillərində yuva qurur. Çoxalma mövsümündən kənarda isə daxili bölgələrə və Karibə qədər yayılır. Venesuelanın mərkəzi bölgələrində qırmızı ibislərlə (Eudocimus ruber) üst-üstə düşür və çarpazlaşır. Bəzi təsnifatçılar bu iki növü bir növ kimi qəbul edirlər. Qidalanma və davranış Amerika ağ ibisi əsasən kiçik su canlıları ilə qidalanır, o cümlədən həşəratlar və balıqlarla. Ən çox xərçəngləri üstün tutur, lakin yaşayış yerindən və ovun mövcudluğundan asılı olaraq qidasını dəyişə bilir. Əsas qidalanma davranışı dayaz sularda dimdiyini istifadə edərək ovunu tapmaq və tutmaqdır. Ovunu görmür, lakin dimdiyi ilə hiss edir. Çoxalma Çoxalma dövründə Amerika ağ ibisləri su yaxınlığında böyük koloniyalarda toplaşır. Cütlüklər əsasən monoqamdır və hər iki valideyn balalara qulluq edir. Lakin erkəklər öz reproduktiv uğurlarını artırmaq üçün digər dişilərlə əlavə cütləşmələr edirlər. Erkəklər həmçinin çoxalma mövsümündə cütləşməmiş dişilərdən və cavan fərdlərdən qida oğurlayır. Təhlükələr və qorunma Amerika ağ ibisi "Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı"nın (IUCN) Qırmızı Siyahısında "ən az narahatlıq doğuran növ" kimi təsnif edilmişdir. Populyasiya təxminən 150.000 yetkin fərddən ibarətdir və sabitdir, baxmayaraq ki, bəzi populyasiyaların vəziyyəti məlum deyil. 2007-ci ildə Şimali Amerikanın 50%-dən az populyasiyası üzərində aparılan bir araşdırma, son 40 ildə populyasiyanın təxminən altı dəfə artdığını göstərmişdir. Çoxalma arealı 1.200.000 km²-dir. Çoxalma populyasiyalarının dəyişkənliyi və koloniyaların yüksək mobil olması, populyasiyanın dəqiq qiymətləndirilməsini çətinləşdirir. Texas, Luiziana, Florida və Karolina ştatlarında aparılmış sayımlar 2001-ci ildə 166.000, 2004-cü ildə isə 209.000 çoxalma fərdi qeydə alınmışdır. Növün qorunma statusu iki ştatda qeydə alınıb: Floridada "Xüsusi Diqqət Tələb Edən Növ", Alabamada isə "Orta Qorunma Prioritetli Növ" kimi siyahıya alınıb. Koloniya yerlərinin və şirin su qidalanma ərazilərinin qorunması populyasiyanın qorunması üçün vacibdir, lakin koloniyaların yüksək mobil olması bu prosesi çətinləşdirir. İnsan təsiri Con Ceyms Odubon bildirib ki, Amerika ağ ibisi Luizianada ovlanır və əsasən yerli amerikalılar tərəfindən yeyilirdi. Əti narıncı rəngli və güclü balıq dadına malikdir. Digər bölgələrdə isə xərçənglə qidalandığı üçün əti ləzzətli hesab edilir. Eudocimus cinsinə aid hər iki növ (ağ və qırmızı ibislər) ovlanmışdır ki, bu da onların populyasiyasının azalmasına səbəb olmuşdur. Luizianada xərçəng fermerləri də onları xərçəng hovuzlarında qidalandıqları üçün ovlayır. Ümumilikdə, ovun təsiri böyük hesab edilmir. Çirklənmənin təsiri "Methylmercury" (Metil və civənin qarışığı olan maddə) qlobal şəkildə yayılmış bir neyrotoksin və endokrin sistem pozucusudur. "Everglades" ekosistemində insan tərəfindən yaradılan çirklənmə "Methylmercury" qatılığının artmasına səbəb olmuşdur ki, bu da Amerika ağ ibislərinin davranışına təsir göstərir. Erkəklərdə hormon səviyyələri dəyişir, nəticədə cütləşmə davranışı azalır və dişilərin yanaşması azalır. Bundan əlavə, "Methylmercury" erkək-erkək cütləşmə davranışını 55% artırır. Həm kimyəvi təsirlə yaranan "homoseksual" davranış, həm də erkəklərin dişiləri cəlb etmək qabiliyyətinin azalması, təsirlənmiş populyasiyalarda reproduktiv uğurun azalmasına səbəb olur. Amerika ağ ibislərinin "Methylmercury"-a məruz qalması qidalanma effektivliyini azaldır və quşların yuvalarını tərk etmə ehtimalını artırır, çünki çirklənmə quşların hormon sisteminə təsir edərək valideyn qayğısı davranışını pozur. Qəfəsdə saxlanılan quşlar üzərində aparılan testlər "Methylmercury"-a məruz qalan Amerika ağ ibislərinin sağ qalma dərəcəsində azalma olduğunu göstərməyib. Mədəni əhəmiyyət Yerli Amerikan folklorunda inanılır ki, Amerika ağ ibisi qasırğadan əvvəl sığınacaq axtaran son quş və qasırğadan sonra ilk ortaya çıxan quşdur. Bu səbəbdən quş, təhlükə və optimizm simvolu kimi qəbul edilir. Bu mənası ilə əlaqədar olaraq, Mayami Universiteti 1926-cı ildə Amerika ağ ibisini rəsmi idman maskotu kimi qəbul etmişdir. Həmin ildən universitetin illik nəşri də "The Ibis" adlanır. Maskot əvvəlcə sadəcə "İbis" kimi tanınırdı, lakin 1957-ci ildə "Sebastian" adını aldı. Bu ad, kampusdakı San Sebastian Hall adlı tələbə yataqxanasından gəlir, çünki bu yataqxana kollecin evə qayıdış mərasimini İbis komandası maliyələşdirirdi.
https://txtbba.tamu.edu/species-accounts/white-ibis/
https://www.oiseaux-birds.com/card-american-white-ibis.html
https://www.inaturalist.org/taxa/3751-Eudocimus-albus
https://animalia.bio/american-white-ibis
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=74EDE3CA4FD29DC6
https://en.wikipedia.org/wiki/American_white_ibis
https://myfwc.com/wildlifehabitats/profiles/birds/waterbirds/white-ibis/
https://www.audubon.org/birds-of-america/white-ibis
https://www.sfzoo.org/white-ibis/
https://app.birda.org/species-guide/7805/American_White_Ibis
https://www.outdooralabama.com/herons/white-ibis
https://www.biokids.umich.edu/critters/Eudocimus_albus/
https://www.canvasofthewild.com/species/america-white-ibis
https://incidentalnaturalist.com/2016/08/16/american-white-ibis/
https://www.audubon.org/field-guide/bird/white-ibis
https://animaldiversity.org/accounts/Eudocimus_albus/
https://academic.oup.com/auk/article-abstract/94/1/114/5209013?redirectedFrom=fulltext
https://climateadaptationexplorer.org/species/birds/172
https://slowbirding.wordpress.com/2011/04/11/the-white-ibis-working-hard-all-day-sleeping-around-all-night/
Tarix : 26 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
