Allan Wilson - ABŞ-ın biokimyaçısı və molekulyar bioloqu. Molekulyar evrim və genetika sahələrindəki öncül işləri ilə tanınır. Onun araşdırmaları, xüsusilə evrim proseslərini öyrənmək üçün molekulyar texnikaların tətbiqi sahəsindəki tədqiqatları, növlər arasındakı genetika əlaqələrini və evrimin molekulyar mexanizmlərini başa düşməyimizə böyük təsir göstərmişdir. Wilson, mitoxondrial DNT ilə apardığı işlə və molekulyar evrim nəzəriyyəsinin formalaşmasındakı rolu ilə ən çox tanınır. Erkən həyat və təhsil Allan Wilson 31 dekabr 1934-cü ildə ABŞ-ın Kansas ştatının Pottawatomie County şəhərində doğulmuşdur. O, 1956-cı ildə Kansas Universitetində biologiya üzrə bakalavr dərəcəsini almış və sonra Kaliforniya Universitetində (Berkeley) biokimya üzrə fəlsəfə doktoru (Ph.D.) dərəcəsini 1961-ci ildə tamamlamışdır. Karyera və nailiyyətlər Wilsonun karyerası, evrimin molekulyar əsaslarını araşdırmaq sahəsindəki öncül işləri ilə tanınır. Biologiyaya ən böyük töhfələrindən biri, molekulyar biologiya texnikalarının, xüsusilə də proteinlər və nuklein turşuları analizinin, növlər arasındakı genetika əlaqələrini öyrənmək üçün tətbiqi olmuşdur. Onun tədqiqatları göstərdi ki, molekulyar sübutlar, məsələn, protein ardıcıllıqlarındakı və DNT-dəki fərqliliklər, orqanizmlərin evrim tarixini açıq şəkildə göstərə bilər. 1970-ci illərdə Wilson və həmkarı Vincent Sarich, növlər arasındakı fərqlərin vaxtını qiymətləndirmək üçün "molekulyar saat" anlayışını inkişaf etdirdilər. Bu fikir, molekulyar fərqliliklərin zamanla nisbətən sabit bir sürətlə toplandığı müşahidəsinə əsaslanır, bu da molekulyar məlumatları istifadə edərək iki növün sonuncu ortaq əcdadını təxmin etməyə imkan verir. Wilson həmçinin mitoxondrial DNT ilə bağlı apardığı işlə tanınır. 1987-ci ildə o və komandası, mitoxondrial DNT-də tapılan genetika sübutlarına əsaslanaraq, insan evrimini "Mitoxondrial Həvva" adlandırılan bir qadın əcdadına bağlamağı təklif edən ilk alimlərdən oldular. Bu nəzəriyyə geniş qəbul edilmişdir və insan evriminin tarixini anlamağımızda mühüm təsir göstərmişdir. Karyerası boyu Wilson bir neçə nüfuzlu təhsil müəssisələrində, o cümlədən Kaliforniya Universitetində (Berkeley), biokimya və biofizika professoru olaraq vəzifə tutmuşdur. O, evrimsel genetika sahəsində mühüm töhfələr vermiş və molekulyar evrim sahəsinin əsaslarını qoymuşdur. Mükafatlar və tanınma Allan Wilson, biokimya və molekulyar biologiya sahələrinə verdiyi töhfələrə görə bir çox mükafata layiq görülmüşdür. O, Amerika Milli Elmlər Akademiyasının üzvü seçilmiş və Lavoisier Medalı, Keck Fondu Mükafatı və McGovern Biomedikal Elm Mükafatı da daxil olmaqla bir çox prestijli mükafatlar almışdır. İrsi Wilsonun araşdırmaları molekulyar biologiya və evrimsel genetika sahəsində qalıcı bir təsir göstərmişdir. O, molekulyar saatların inkişafı və mitoxondrial DNT ilə bağlı apardığı tədqiqatları ilə evrim proseslərini başa düşməyimizi irəlilətmişdir. Onun işi, evrim nəzəriyyəsi, populyasiya genetikas və antropologiya daxil olmaqla bir çox biologiya sahələrində təsir göstərmişdir. Allan Wilson, molekulyar evrimin qurucularından biri olaraq geniş şəkildə qəbul edilir.

İstinadlar

https://www.otago.ac.nz/allan-wilson-research/about#:~:text=Professor%20Allan%20Wilson%20(1934%2D1991,the%20subdiscipline%20of%20Molecular%20Evolution.

https://encyclopedia.pub/entry/35180

https://embryo.asu.edu/pages/allan-charles-wilson-1934-1991

https://www.otago.ac.nz/allan-wilson-research

https://www.nzonscreen.com/title/allan-wilson-evolutionary-2008

https://newsarchive.berkeley.edu/news/media/releases/archival/allan_wilson_obit.shtml

https://en.wikipedia.org/wiki/Allan_Wilson_(biologist)

Tarix : 14 mart 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.