Alexander Craig Aitken (1895–1967) - Yeni Zelandiyalı riyaziyyatçı, statistik və fenomenal yaddaşı ilə tanınan istedadlı alim. O, matris cəbrində, statistikada və ədədi analizdə mühüm töhfələr vermişdir. Erkən həyatı və təhsili Aitken 1895-ci ildə Yeni Zelandiyanın Dunedin şəhərində anadan olmuşdur. Gənc yaşlarından riyaziyyata və musiqiyə böyük maraq göstərmişdir. Birinci Dünya Müharibəsi zamanı o, Yeni Zelandiya Ekspedisiya Korpusuna qoşulmuş və Gallipoli və Fransa cəbhələrində döyüşmüşdür. Müharibə zamanı aldığı yaralanmalar onun sağlamlığına ömür boyu təsir etsə də, o, riyaziyyata olan sevgisini davam etdirmişdir. Müharibədən sonra Aitken Otago Universitetində təhsil almış və daha sonra Edinburgh Universitetində doktorantura səviyyəsində təhsil almışdır. Onun riyaziyyata olan dərin marağı və qeyri-adi hesablama qabiliyyəti tezliklə diqqət çəkmişdir. Riyaziyyata töhfələri Aitken xüsusilə ədədi analiz və matris nəzəriyyəsi sahəsində mühüm işlər görmüşdür. O, Aitkenin delta-kvadrat metodu ilə tanınır, bu üsul silsilələrin daha sürətli yaxınlaşmasına imkan verir. Həmçinin, statistik metodlar və interpolasiya sahəsində də əhəmiyyətli töhfələr vermişdir. O, həmçinin hesablama metodlarında sürətləndirmə texnikaları üzərində işləmiş və Ermit matrislərinin spektral nəzəriyyəsi ilə məşğul olmuşdur. Yaddaş fenomeni Aitken qeyri-adi yaddaş qabiliyyətinə malik idi. O, çətin cəbr ifadələrini və uzun rəqəm silsilələrini ani olaraq yadda saxlaya və hesablaya bilirdi. O, pi sabitinin yüzlərlə rəqəmini əzbərdən söyləyə bilir və mürəkkəb riyazi əməliyyatları zehni şəkildə yerinə yetirə bilirdi. Bu unikal qabiliyyətləri onu yalnız riyaziyyatçı kimi deyil, həm də nadir intellekt sahibi kimi tanıtmışdır. Kitabları və elmi irsi Aitken öz riyazi fikirlərini və xatirələrini yazıya almışdır. Onun “Gallipoli to the Somme” adlı avtobioqrafik əsəri müharibə dövründəki təcrübələrini təsvir edən mühüm kitablardan biridir. O, həmçinin riyazi metodlar və ədədi analizə dair bir çox kitab və məqalələr yazmışdır. O, 1967-ci ildə vəfat etsə də, onun riyazi töhfələri və qeyri-adi yaddaş bacarığı elmi dünyada hələ də xatırlanır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_Aitken
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Aitken/
https://aucklanduniversitypress.co.nz/authors-and-editors/a/alexander-aitken/
https://alumni.ed.ac.uk/services/notable-alumni/alumni-in-history/alexander-aitken
https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsbm.1968.0001
https://aitkenalexander.co.uk/
https://www.amazon.com/Books-alexander-aitken/s?rh=n%3A283155%2Cp_27%3Aalexander%2Baitken
Tarix : 5 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
