Alek Ceffris - İngilis genetik və biokimyaçı. 9 yanvar 1950-ci ildə anadan olub. O, DNT barmaq izi texnikasını kəşf etməsi ilə tanınır, bu texnika kriminalistika və ata-baba müəyyənləşdirməsində inqilab yaradıb. 1984-cü ildə bu metodu təsadüfən kəşf edərək insan DNT-sindəki unikal təkrarlanan seqmentləri (VNTR) aşkar edib. Bu iş ona 1994-cü ildə Kral Cəmiyyətinin üzvlüyü və 1996-cı ildə ser titulu daxil olmaqla çoxsaylı mükafatlar qazandırıb. Erkən həyat və təhsil Alek Con Ceffris 9 yanvar 1950-ci ildə İngiltərənin Oksford şəhərində anadan olub. Atası Sidney Ceffris avtomobil mühəndisi, anası Joan Ceffris isə evdar qadın idi. Uşaqlıqda elmi təcrübələrə maraq göstərib, atasının ona aldığı kimya dəsti ilə evdə kiçik laboratoriya qurub. Luton Grammar School-da təhsil alıb və burada biologiyaya həvəsi artıb. 1968-ci ildə Oksford Universitetində biokimya oxuyub və 1972-ci ildə bakalavr dərəcəsi alıb. Daha sonra 1975-ci ildə eyni universitetdə genetik üzrə doktorluq dərəcəsi qazanıb, tədqiqatını insan DNT-sinin strukturu üzərində aparıb. Karyera Ceffris karyerasına 1975-ci ildə Amsterdam Universitetində postdoktorant kimi başlayıb və burada DNT ardıcıllığı üzərində işləyib. 1977-ci ildə Lester Universitetinə qayıdıb və genetik şöbəsində tədqiqatçı olub. 1984-cü ilin 10 sentyabrında laboratoriyasında DNT elektroforezi zamanı təsadüfən unikal DNT “barmaq izləri”ni kəşf edib. O, rentgen şəkillərində hər insanın DNT-sindəki dəyişkən sayda təkrarlanan seqmentlərin (VNTR) fərqli naxışlar yaratdığını görüb. Bu metod dərhal kriminal istintaqda və şəxsiyyət müəyyənləşdirməsində istifadəyə verilib. İlk praktik tətbiqi 1986-cı ildə olub: Lesterdə iki qızın qətlində şübhəli bilinən bir şəxs DNT testi ilə təmizə çıxıb, başqa bir şübhəli isə günahkar tapılıb—bu, dünyada ilk DNT əsaslı məhkumiyyət idi. Ceffris həmçinin immiqrasiya məsələlərində ailə bağlarını sübut etmək üçün metodundan istifadə edib. 1990-cı illərdən etibarən DNT barmaq izi texnikası PCR (polimeraza zəncir reaksiyası) ilə təkmilləşib və qlobal standart halına gəlib. Ceffris 2017-ci ilə qədər Lester Universitetində professor kimi çalışıb və təqaüdə çıxıb, lakin elmi məsləhətçi kimi fəaliyyətini davam etdirir. Şəxsi həyat və miras Ceffris 1971-ci ildə Syuzan Miles ilə evlənib və onların iki qızı olub. Sakit və təvazökar bir şəxsiyyət olub, bağçılıq və velosiped sürməyi sevir. Kəşfinin etik təsirlərinə həssas yanaşıb və DNT məlumatlarının məxfiliyi ilə bağlı narahatlıqlarını bildirib. Onun mirası DNT barmaq izi ilə kriminalistikanın dəyişməsi və milyonlarla insanın şəxsiyyətinin dəqiq müəyyənləşdirilməsidir. 2005-ci ildə Britaniya İmperiyası ordeni və 2017-ci ildə Copley Medal ilə təltif olunub. Ceffrisin işi müasir genetik və hüquqi tədqiqatların təməl daşlarından biridir.
https://le.ac.uk/dna-fingerprinting/biography
https://embryo.asu.edu/pages/alec-john-jeffreys-1950
https://royalsociety.org/people/alec-jeffreys-11699/
https://www.epo.org/en/news-events/european-inventor-award/meet-the-finalists/alec-jeffreys
https://www.nlm.nih.gov/exhibition/visibleproofs/galleries/cases/jeffreys.html
https://thebiologist.rsb.org.uk/biologist-features/an-evening-with-alec-jeffreys-2
https://en.wikipedia.org/wiki/Alec_Jeffreys
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
