Alejandro Toledo - Perulu iqtisadçı, siyasətçi və akademikdir, 28 iyul 2001-ci ildən 28 iyul 2006-cı ilə qədər Peru Prezidenti vəzifəsini icra edib. Alberto Fujimorinin avtoritar rejimindən sonra Perunun demokratik keçidində əsas fiqurlardan biri olan Toledo, yerli əsilli ilk Peru prezidenti olub və ölkə siyasətində daha böyük inklüzivliyə doğru dəyişikliyi simvolizə edib. Onun prezidentliyi iqtisadi artım və yoxsulluğun azaldılmasına fokuslansa da, sonradan korrupsiya iddiaları ilə kölgədə qalıb. Erkən həyat və təhsil Alejandro Celestino Toledo Manrike 28 mart 1946-cı ildə Perunun Ankaş regionundakı Kabana kəndində, kasıb yerli Quechua ailəsində anadan olub. 16 uşaqlı ailənin biri olan Toledo—ki, bir neçə qardaşı uşaqlıqda vəfat edib—qoyun otararaq böyüyüb və ciddi çətinliklərlə üzləşib. 16 yaşında Çimbote şəhərinə köçüb, burada ayaqqabı təmizləyicisi və qəzet satıcısı kimi işləyərək məktəbə gedib. Akademik bacarıqları ona ABŞ Sülh Korpusundan təqaüd qazandırıb və San-Fransisko Universitetində iqtisadiyyat və biznes idarəçiliyi üzrə bakalavr dərəcəsini 1970-ci ildə alıb. Daha sonra Stenford Universitetindən insan resursları iqtisadiyyatı üzrə magistr və 1976-cı ildə doktorluq dərəcələri qazanıb. Karyera Toledonun erkən karyerası akademiya və beynəlxalq inkişaf sahəsində keçib. O, Dünya Bankında, Amerikalararası İnkişaf Bankında və Birləşmiş Millətlər Təşkilatında iqtisadçı kimi çalışıb, yoxsulluğun aradan qaldırılması və təhsilə diqqət yetirib. Peruya qayıdaraq Limadakı Sakit Okean Universitetində professorluq edib və 1990-cı illərdə iqtisadi şərhçi kimi tanınıb. Siyasi karyerası 2000-ci il prezident seçkilərində Alberto Fujimoriyə qarşı mübarizə ilə başlayıb; bu seçki saxtakarlıq iddiaları ilə yadda qalıb. Fujimori rejimi çökdükdən sonra Toledo 2001-ci il seçkilərində Perú Posible partiyasının lideri kimi qalib gəlib. Prezident kimi Toledo bazar yönümlü siyasətlər tətbiq edib, illik orta hesabla 6% iqtisadi artım əldə edib və yoxsulluq səviyyəsini aşağı salıb. ABŞ ilə sərbəst ticarət sazişi daxil olmaqla müqavilələr imzalayıb və Juntos kimi sosial proqramlara və infrastruktur investisiyalarına nəzarət edib. Lakin administrasiyası bərabərsizlik və yerli xalqların hüquqları üzrə yavaş irəliləyiş və korrupsiya iddiaları ilə tənqid olunub. İdarəçilikdən sonra Stenfordda akademiyaya qayıtsa da, Braziliyanın Odebrecht şirkəti ilə bağlı rüşvət qalmaqalları üzündən hüquqi problemlərlə üzləşib. 2019-cu ildə ABŞ-da həbs olunub və 2023-cü ildə Peruya ekstradisiya edilib; hazırda 35 milyon dollar rüşvət almaqda ittiham olunur. Şəxsi həyat və miras Toledo fransız əsilli antropoloq Eliane Karp ilə evlidir; Karp Peru Birinci Xanımı kimi yerli mədəniyyəti təbliğ edib. Cütlüyün bir qızı, Şantal var. Toledonun yoxsulluqdan prezidentliyə yüksəlişi çoxlarına ilham verib, lakin mirası qarışıqdır. Tərəfdarları onu Perunun demokratiyasını və iqtisadiyyatını sabitləşdirməklə tanıyır, tənqidçilər isə korrupsiya və yerinə yetirilməmiş vədləri vurğulayır. 2025-ci ilə qədər hüquqi mübarizələri davam edir və bu, Fujimoridən sonrakı dövrdə Peruda idarəetmə çətinliklərini əks etdirir.
https://www.britannica.com/biography/Alejandro-Toledo
https://www.perureports.com/alejandro-toledo/
https://www.uwinnipeg.ca/awards-distinctions/honorary-doctorate/toledo.html
https://www.bushcenter.org/freedom-collection/alejandro-toledo-organizing-street-protests-against-president-fujimori
https://www.pbs.org/newshour/world/perus-former-president-alejandro-toledo-sentenced-to-20-years-in-corruption-case
https://www.theguardian.com/world/2024/oct/22/peru-ex-president-alejandro-toledo-jailed-for-20-odebrecht-bribes-car-wash-scandal-ntwnfb
https://en.wikipedia.org/wiki/Alejandro_Toledo
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
