Alabama paradoksu - Seçimlərdə təmsil olunan üzvlərin sayının dəyişməsi ilə əlaqəli paradoks. Tarix Bu paradoks, 19-cu əsrin sonunda ABŞ-da seçki dairələrinin yenidən tənzimlənməsi ilə əlaqəli məsələlərdə ortaya çıxmışdır. Bu Alabama paradoksu adlanır, çünki 1880-ci ildə Alabama ştatı daha çox təmsilçiyə layiq idi, amma bunun əksinə olaraq, daha çox əhali sayına görə digər ştatlara əlavə təmsilçi verilməsi, Alabama’nın təmsilçi sayısının azalmasına səbəb olmuşdu. Bu, seçim dairələrinin təmsilçilik sistemindəki qeyri-müəyyənlik və ədalətsizliyin nümunəsi olaraq qəbul edilir. Bu paradoks, təmsilçilik və seçki qaydaları ilə bağlı daha geniş müzakirələrin bir hissəsi olub, bəzən ədalətsiz və qeyri-bərabər nəticələrə səbəb ola bilər. Alabama paradoksu 1880-ci ildə yaranmışdır. O dövrdə, ABŞ-da konqresin təmsilçilərinin sayı müəyyən edildikdən sonra, hər bir ştatın təmsilçilərini təyin etmək üçün əhali sayına əsaslanan bir prosedur tətbiq edilirdi. Bu zaman təmsilçiliyin bölüşdürülməsi üçün istifadə olunan “proporcional” yanaşma bir problem ortaya çıxardı. Alabama ştatı, 1880-ci ildə apardığı əhali sayımı nəticəsində əlavə bir təmsilçiyə layiq idi. Lakin digər ştatların təmsilçi sayı müəyyən edildikdən sonra, Alabama’nın təmsilçi sayı azalacaq şəkildə hesablandı. Bunun səbəbi, əhalisinin artması ilə əlaqədar olaraq digər ştatlara təmsilçi verilərkən, Alabama’nın artıq təmsilçi sayısının azaldılması oldu. Bu, təmsilçilik bölüşdürülməsi metodunun ədalətsiz olduğunu göstərən bir nümunə oldu və “Alabama paradoksu” adını aldı. Bu hadisə, o zamandan sonra daha ədalətli təmsilçilik metodları və seçki qaydaları müzakirələrinə səbəb oldu. Paradoks, əhalinin artması ilə bərabər təmsilçi sayısının azaldığının bəzən qeyri-müəyyən və çətin ola biləcəyini göstərir.
https://www.jstor.org/stable/41713805
https://www.vaia.com/en-us/textbooks/math/thinking-mathematically-7-edition/chapter-13/problem-14-what-is-the-alabama-paradox/
https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2011arXiv1104.2137J/abstract
https://www.researchgate.net/publication/51964667_The_Probability_of_the_Alabama_Paradox
Tarix : 12 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
