Abraham bar Hiyya (1070-1136) - Orta əsrlərin mühüm yəhudi alimi, riyaziyyatçı, astronom və filosof. O, elmin müxtəlif sahələrində dərin biliklərə sahib olmaqla yanaşı, yəhudi maarifçiliyinin inkişafına da böyük töhfələr vermişdir. Bar Hiyya, xüsusilə elmi bilikləri geniş oxucu kütləsinə çatdırmaq və İslam dünyasının elmi nailiyyətlərini Avropaya yaymaq işində mühüm rol oynamışdır. Həyatı və fəaliyyəti Abraham bar Hiyya 11-ci əsrin sonlarında İspaniyada anadan olmuşdur. O dövrdə İslam İspaniyası (Əl-Əndəlus) və xristian Avropası arasında elmi və mədəni mübadilə geniş yayılmışdı. Bar Hiyya bu mühitdə böyüyərək İslam alimlərinin əsərlərini öyrənmiş və onları yəhudi dünyasına tanıtdırmağa çalışmışdır. O, əsasən Barselonada fəaliyyət göstərmiş və burada müxtəlif elmi və fəlsəfi əsərlər yazmışdır. Əsas fikirləri və elmi nailiyyətləri Bar Hiyya bir çox sahədə irəliləyişlər etmişdir. O, həndəsə və cəbr sahələrində mühüm işlər görmüşdür. Onun əsərləri Avropada daha sonralar inkişaf etdirilmiş riyazi ideyalar üçün əsas olmuşdur. Astronomiya sahəsində mühüm əsərlər yazaraq, İslam alimlərinin bu sahədəki biliklərini Avropaya tanıtmışdır. Bar Hiyya, yəhudi fəlsəfəsinə rasionalist və neoplatonist elementlər əlavə etmişdir. Onun dini və fəlsəfi baxışları elmi biliklərlə dini dünyagörüşünü uzlaşdırmağa yönəlmişdir. Əsas əsərləri Bar Hiyyanın bir çox əsəri ərəb və yəhudi alimlərinin biliklərini birləşdirən mühüm mənbələr hesab olunur. Onun ən məşhur əsərləri bunlardır: - "Hibbur ha-Meshiḥah ve-ha-Tishboret" (Riyaziyyat və həndəsə Kitabı) – riyaziyyat sahəsində mühüm əsər. - "Tsurat ha-Arets" (Dünyanın forması) – coğrafiya və astronomiya mövzusunda dəyərli iş. - "Megillat ha-Megalleh" (Açıq peyğəmbərlik kitabı) – fəlsəfi və teoloji məzmunlu əsər. Bar Hiyyanın mirası Abraham bar Hiyya, elmin müxtəlif sahələrində çalışaraq Avropada intibahın başlanğıcına təsir etmiş alimlərdən biri olmuşdur. O, İslam və yəhudi elmi ənənələrini birləşdirərək, Avropada elmi inkişafa şərait yaratmışdır. Onun əsərləri, xüsusilə riyaziyyat və astronomiya sahələrində, sonrakı alimlər üçün mühüm mənbə rolunu oynamışdır. Bu baxımdan, Abraham bar Hiyya orta əsrlər elminin və yəhudi maarifçiliyinin ən vacib simalarından biri hesab edilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham_bar_Hiyya
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Abraham/
https://www.britannica.com/biography/Abraham-bar-Hiyya
https://www.jewishencyclopedia.com/articles/449-abraham-bar-hiyya-ha-nasi
https://www.geni.com/people/Avraham-bar-Hiyya-HaNasi-al-Bargeloni/6000000014766362906
https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/978-1-4020-4425-0_8469
https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/978-1-4020-4425-0_8469
Tarix : 21 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
