Zəngin İnternet Tətbiqi (ingiliscə Rich Internet Application, qısaca RIA) - Ənənəvi veb tətbiqlərinə nisbətən daha interaktiv və istifadəçi dostu olan veb əsaslı proqramlar. RIA-lar masaüstü tətbiqlərinin funksionallığını və sürətini veb mühitinə gətirir, beləliklə, istifadəçilər brauzer vasitəsilə dinamik və çevik proqramlarla işləyə bilirlər. RIA-lar HTML və CSS-dən əlavə olaraq JavaScript, AJAX, WebSockets, Flash, Silverlight və ya HTML5 API-lərindən istifadə edərək inkişaf etdirilir. Onlar yüksək səviyyəli qrafika, animasiya, multimedia və real vaxt məlumat yeniləmələri təqdim edir. - İlkin RIA texnologiyaları (1990-2000-ci illər): Ənənəvi statik HTML səhifələr yalnız sadə mətn və şəkillər göstərə bilirdi. Adobe Flash və Java Applets ilk RIA platformalarından biri idi. Bu texnologiyalar animasiya, multimedia və dinamik interfeyslər təqdim edirdi. - AJAX və JavaScript dönəmi (2000-2010-cu illər): AJAX (Asynchronous JavaScript and XML) texnologiyası RIA-ların inkişafında mühüm rol oynadı. AJAX sayəsində səhifə tam yenilənmədən məzmun hissə-hissə dəyişdirilə bilərdi. Google Maps, Gmail və Facebook kimi platformalar bu texnologiyadan geniş istifadə etməyə başladı. - HTML5 və Mobil Dövr (2010-cu ildən sonra): HTML5, CSS3 və JavaScript API-ləri RIA-ları daha güclü etdi. Adobe Flash və Microsoft Silverlight kimi texnologiyalar tədricən əhəmiyyətini itirdi. React, Angular, Vue.js kimi JavaScript framework-ləri RIA-ların əsas inkişaf platformalarına çevrildi. Əsas xüsusiyyətləri 1. Zəngin istifadəçi təcrübəsi (UX/UI) Masaüstü tətbiqlərə bənzər daha hamar və interaktiv interfeyslər təmin edir. Drag-and-drop, real vaxtda dəyişən elementlər və animasiyalar mövcuddur. 2. İstifadəçi-tərəfli emal (Client-Side) Ənənəvi veb tətbiqlərindən fərqli olaraq, kodun çox hissəsi brauzerdə işləyir və bu, server yükünü azaldır. AJAX və WebSockets texnologiyaları ilə real vaxt rejimində məlumat yeniləmə mümkündür. 3. Çevik və dinamik məzmun Səhifənin tam yenilənməsinə ehtiyac olmadan istifadəçilərin qarşılıqlı əlaqələri əsasında məzmun dəyişə bilir. SPA (Single Page Application) yanaşması ilə tək səhifəlik tətbiqlər yaradıla bilər. 4. Platformadan asılı olmayan işləmə Web brauzerlər vasitəsilə işləyir, yəni Windows, macOS və mobil cihazlar üçün ayrıca tətbiq yükləməyə ehtiyac yoxdur. HTML5 və JavaScript bütün platformalarda dəstəklənir. 5. Multimedia və qrafika dəstəyi Video, audio, 2D və 3D qrafika dəstəkləyir. WebGL və Canvas API ilə vizual effektlər əlavə etmək mümkündür.
https://en.wikipedia.org/wiki/Rich_Internet_Application
https://allthingsd.com/20111110/adobe-scrapping-flash-for-tv-too%E2%80%8E/
https://money.cnn.com/2011/11/10/technology/adobe_flash/
https://docs.oracle.com/javafx/2/release_notes_2-2/jfxpub-release_notes_2-2.htm
https://www.computerworld.com/article/1681941/rich-internet-applications.html
https://www.sciencedirect.com/topics/computer-science/rich-internet-applications
https://mobiosolutions.com/top-10-rich-internet-application-ria-frameworks/
https://www.ignitesocialmedia.com/social-media-tools/rich-internet-applications/
https://www.researchgate.net/figure/A-rich-internet-application-architecture_fig1_220593840
https://www.indusnet.co.in/future-rich-internet-applications/
Tarix : 14 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
