Yava qartalı ("Nisaetus bartelsi") - "Accipitridae" fəsiləsinə aid olan orta ölçülü, tünd qəhvəyi rəngli yırtıcı quş. İndoneziyanın milli quşudur və ümumiyyətlə "Garuda Pancasila"nın real həyat modeli kimi qəbul edilir. "Garuda", Hinduizm və Buddizmdə quşabənzər bir tanrıdır. Elmi adı, onu kəşf edən Bartels ailəsinin şərəfinə verilmişdir. Taksonomiya "Spizaetus" qartallarının lələk dəyişkənliyinə görə, Yava qartalı 1953-cü ilə qədər tam növ kimi tanınmamışdı. Əvvəllər "Spizaetus" cinsinə daxil edilmişdir. Aquiline qartallarının (Aves: Accipitriformes) çoxgenli filogeniyası, cins səviyyəsində geniş parafiliyanı ortaya qoyur. Təsvir Yava qartalı təxminən 60 sm (24 düym) uzunluğundadır. Başı və boynu qırmızımtıl-qəhvəyi rəngdədir və alt hissələri qara zolaqlarla örtülüdür. Bu möhtəşəm və mürəkkəb naxışlı qartalın başında uzun, qara kəkili var; bu kəkil demək olar ki, şaquli şəkildə durur və ucunda ağ ləkə var. Başın üst hissəsi qara rəngdədir və kəstənə rəngli baş və boyunla əhatə olunub. Bel və qanadlar tünd qəhvəyi rəngdədir və enli krem zolaqları olan açıq qəhvəyi quyruğa keçid edir. Boğaz krem rəngli ağdır və qara bir zolaqla ağ rəngli döş və alt hissələrə qədər uzanır; bu hissələr kəstənə rəngli zolaqlarla örtülüdür. Cavan quşlar rəng baxımından oxşardır, lakin alt hissələri daha sadə və başları daha solğundur. Cinsiyyətlər oxşardır. Yayılması və yaşayış mühiti İndoneziyaya endemik olan Yava qartalı, Yavanın rütubətli tropik meşələrində yaşayır. Şərqi Yavadakı yayılma sahəsinə Sempu adası, "Bromo Tengger Semeru Milli Parkı", "Meru Betiri Milli Parkı" və "Alas Purwo Milli Parkı" daxildir. Həmçinin "Kebun Binatang Bandung" kimi zooparklarda əsir şəraitində də görülə bilər. Davranış Yava qartalının monoqam olduğu güman edilir. Dişi adətən meşə ağacının yuxarı hissəsindəki yuvaya bir yumurta qoyur. Əsasən quşlar, kərtənkələlər, meyvə yarasaları və məməlilərlə qidalanır. Qorunma Bu, ən nadir yırtıcı quşlardan biridir. Davam edən yaşayış mühitinin itirilməsi, kiçik populyasiya ölçüsü, məhdud yayılma sahəsi və bəzi ərazilərdə ovlanma səbəbiylə "Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı"nın (IUCN) Təhlükəli Növlərin Qırmızı Siyahısında "Təhlükə Altında" kimi qiymətləndirilmişdir. CITES-in Əlavə II siyahısında qeyd olunub.
https://en.wikipedia.org/wiki/Javan_hawk-eagle
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/javan-hawk-eagle-nisaetus-bartelsi
https://ebird.org/species/javhae1
https://www.inaturalist.org/taxa/73099-Nisaetus-bartelsi
https://xeno-canto.org/species/Nisaetus-bartelsi
https://animalia.bio/javan-hawk-eagle#google_vignette
https://www.oiseaux.net/birds/javan.hawk-eagle.html
Tarix : 4 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
