Von Restorff effekti, ya da İzolyasiya effekti - Psixologiya sahəsində bir fenomendir və bir obyektin digər oxşar obyektlərdən fərqli olduğu zaman daha yaxşı yadda saxlanması meylini ifadə edir. Bu effekt 1933-cü ildə alman psixoloqu Hedwig von Restorff tərəfindən kəşf edilib. Belə ki, bir qrup məlumat arasında bir elementin digərlərindən fərqlənməsi (rəng, forma, yazı tipi və ya digər xüsusiyyətlər baxımından), həmin elementi yaddaşda daha asan xatırlamağa səbəb olur. Misal üçün, bir neçə rəngdə yazılmış 10 sözdən 9-u qırmızı, 1-i isə mavi ilə yazılıbsa, mavi yazılmış söz daha çox yadda qalacaq. Bu, o deməkdir ki, diqqət cəlb edən, fərqli və ya "izolyasiya olunmuş" obyektlər daha çox yadda qalır. Effekt, həm də marketinq və reklamda istifadə edilir. Əhəmiyyəti - Yaddaşın gücləndirilməsi: Bu effektin ən əsas əhəmiyyəti yaddaşın gücləndirilməsi ilə bağlıdır. Fərqli və diqqət cəlb edən məlumatlar daha yaxşı yadda qalır. Bu, tədris və təlimdə məlumatın daha asan öyrənilməsi və xatırlanması üçün istifadə edilə bilər. - Reklam və marketinq: Reklamda və marketinqdə bu effektdən istifadə edilir. Məsələn, fərqli rənglər və dizaynlar istifadə etməklə bir məhsul və ya xidmətin diqqətə çarpan olması təmin edilir. Bu, məhsulun daha çox yadda qalmasına və alıcıların diqqətini çəkməsinə kömək edir. - Dizayn və estetika: Müxtəlif dizayn və istifadəçi təcrübəsi (UX) sahələrində bu effekt faydalıdır. Müəyyən elementlərin digər elementlərdən fərqləndirilməsi, istifadəçilərin diqqətini çəkərək onları daha asan yönləndirir və istifadəçi təcrübəsini yaxşılaşdırır. - Məlumatın strukturlaşdırılması: Təqdimatlarda və məlumatın paylanmasında bu effektdən istifadə edilə bilər. Əgər bir təqdimatın və ya məlumatın müəyyən hissəsi digər hissələrdən fərqlənirsə, bu, dinləyicilərin və ya oxucuların diqqətini çəkir və məlumatın daha yaxşı anlaşılmasına səbəb olur. - Sosial və psixoloji tətbiqlər: İnsanların müəyyən vəziyyətləri və ya hadisələri daha yaxşı xatırlaması üçün, bu effektin sosial psixologiyada tətbiqi mümkündür. Mənfi cəhətləri - Diqqət çəkən məlumatın fərqlənməsi: Effekt yalnız fərqli və diqqətə çarpan məlumatın daha yaxşı yadda qalmasını təmin edir, lakin bu fərqlənmə digər mühüm məlumatların diqqətdən qaçmasına səbəb ola bilər. Bu, müəyyən məlumatların gözardı edilməsinə və ya daha az diqqət yetirilməsinə yol aça bilər. Beləliklə, müvafiq və əlaqəli məlumatlar unudula bilər. - Yaddaşda qeyri-düzgün məlumatların qalma ehtimalı: Fərqlənən və diqqət çəkən məlumatların daha çox yadda qalması, bəzi hallarda yanlış və ya yanıltıcı məlumatların yaddaşda qalmasına səbəb ola bilər. Əgər diqqət cəlb edən məlumat düzgün və ya vacib deyilsə, bu, insanların yanlış qərarlar verməsinə və ya yanlış məlumatı yadda saxlamalarına yol aça bilər. - Qarışıqlıq və yüngül diqqət dağılması: Effektin güclü tətbiqi, insanın diqqətinin əsas məlumatlardan yayılmasına və qarışıqlığa səbəb ola bilər. Həddindən artıq diqqətə çarpan elementlər məlumatın aydınlıq və sadəliyini poza bilər və bu da daha yaxşı başa düşülməyi çətinləşdirə bilər. - Estetik və təsir yaradarkən aşağı keyfiyyət: Dizayn və marketinq sahələrində, fərqlənən elementlər çox zaman vizual və ya struktural olaraq daha cəlbedici olmağa çalışır. Bu, bəzən məhsul və ya təqdimatın keyfiyyətinin azaldılmasına səbəb ola bilər, çünki diqqət yalnız cəlbedici detalda fokuslana bilər və ümumi keyfiyyətə təsir edə bilər. Müsbət cəhətləri - Yaddaşın gücləndirilməsi: Ən mühüm müsbət cəhət, fərqli və diqqət çəkən məlumatların daha yaxşı yadda saxlanmasıdır. İnsanlar, standart məlumatlardan fərqli olan obyektləri və ya detalları daha asan xatırlayır. Bu xüsusiyyət, təlim və tədris sahəsində faydalıdır, çünki fərqli və diqqətə çarpan məqamlar şagirdlərin və ya tələbələrin öyrəndikləri məlumatı daha yaxşı yadda saxlamalarına kömək edir. - Əhəmiyyətli məlumatın vurğulanması: Bu effekt, vacib və ya diqqətə layiq olan məlumatların vurğulanmasına imkan verir. - Marketinq və reklamda faydalar: Marketinqdə və reklamda, bu effekt istifadə edərək məhsul və ya xidmətin fərqli və diqqət çəkən olmasını təmin etmək mümkündür. Bu, məhsulun və ya brendin yadda qalmasını artırır, alıcıların marağını çəkir və alqı-satqı fəaliyyətini stimullaşdırır. Reklamlarda fərqli rənglər, dizayn və yazı tipləri istifadə edərək istehlakçının diqqəti daha çox cəlb olunur. - Dizayn və estetika: Bu effekt, dizayn və istifadəçi təcrübəsi (UX) sahələrində effektiv şəkildə istifadə edilə bilər. Əgər bir saytın, tətbiqin və ya məhsulun müəyyən hissələri digərlərindən fərqlənirsə, istifadəçilər bu fərqli elementlərə diqqət edəcək və bu, onların istifadəçi təcrübəsini yaxşılaşdıracaq. Həmçinin, vizual harmoniya və estetik tələblərə uyğun olaraq məlumatın önə çıxarılması da mümkündür. - Yaddaşın təşkili və strukturlaşdırılması: Bu effekt, məlumatın strukturlaşdırılması və təqdim edilməsi üçün istifadə oluna bilər. - Sosial və psixoloji tətbiqlər: İnsanların və ya davranışların fərqləndirilməsi sosial və psixoloji sahələrdə müsbət təsir göstərə bilər. Fərqlənən və diqqət çəkən məlumatlar insanların əhəmiyyətli hadisələri, davranışları və ya insanları daha yaxşı xatırlamalarına kömək edir.
https://thebehavioursagency.com/latest/the-von-restorff-effect
https://lawsofux.com/von-restorff-effect/
https://www.britannica.com/science/Von-Restorff-effect
https://www.mentesabiertaspsicologia.com/blog-psicologia/von-restorff-effect-definition-and-memorization
https://effectiviology.com/von-restorff-isolation-effect/
https://blog.uxtweak.com/von-restorff-effect/
https://myacare.com/blog/the-von-restorff-effect-understanding-how-different-makes-ideas-stick
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0749596X17300864
https://www.renascence.io/journal/von-restorff-effect-increased-recall-of-unique-customer-experiences
https://www.42courses.com/blog/home/behavioural/the-von-restorff-effect
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6497024/
https://link.springer.com/article/10.3758/s13421-016-0651-6
Tarix : 21 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
