Thrips tabaci - Thysanoptera dəstəsinə aid olan Thrips cinsindən çox kiçik bir həşərat növü. Ümumiyyətlə soğan tripsi, kartof tripsi, tütün tripsi və ya pambıq fidan tripsi kimi tanınır. Bu növ kənd təsərrüfatı zərərvericisidir və soğan kimi bitkilərə ziyan vura bilir, həmçinin bitki viruslarının daşıyıcısı kimi də çıxış edə bilər. Təsvir Bəzi populyasiyalarda demək olar ki, bütün soğan tripsləri dişidir və erkəklər çox nadirdir. Yetkin soğan tripsi təxminən 1-1,3 mm uzunluğundadır. Bədəni sarı, sarımtıl-qəhvəyi və ya qəhvəyi rəngdədir; antennaları yeddi seqmentdən ibarətdir, qanadları yaxşı inkişaf etmişdir və dişilərin qarın hissəsində yumurtaqoyan orqanvar. Yayılma və qonaq bitkilər Soğan tripsinin mənşəyi Aralıq dənizi regionu hesab edilsə də, indi Antarktida istisna olmaqla, bütün qitələrdə tapılır. Bu növ geniş bir qonaq bitki spektrinə malikdir, o cümlədən soğan, pırasa, sarımsaq, kələm, karnabit, brokkoli kimi brassik bitkiləri, qulançar, şəkər çuğunduru, qarpız, balqabaq, xiyar, çiyələk, kartof, tütün, pambıq və bir çox meyvə və bəzək bitkiləri. Soğan tripsi, 1927-ci ildə qeydə alınan pomidor ləkəli solma virusunun ilk daşıyıcısı kimi tanınmışdır. Hazırda soğan tripsinin bəzi populyasiyalarının bu virusu ötürə bilmədiyi müəyyən edilmişdir, bu da qlobal populyasiyada genetik dəyişikliklərlə əlaqədar ola bilər. Həyat dövrü Dişi, bitki toxumalarına mişarşəkilli yumurtaqoyan orqanını soxaraq yumurtalarını epidermis altına qoyur. Yumurtalar əvvəlcə ağ rəngdədir, sonra narıncı rəng alır və dörd-beş gün ərzində açılır. Sürfələr ağ və ya sarımtıl rəngdədir və bitki toxumalarından şirə sorur. Ümumilikdə təxminən doqquz gün davam edən iki sürfə mərhələsindən sonra qidalanmayan prepupa və pupa mərhələləri gəlir ki, bu da ümumilikdə dörd-yeddi gün davam edir. Yetkin fərd iki-üç həftə yaşayır və bu müddət ərzində dişilər təxminən səksən yumurta qoyur. Yumurtaların çoxu mayalanmamışdır və partenogenez yolu ilə yaranır. Havayda təxminən hər min fərddən yalnız biri erkəkdir, və burada il boyu çoxalır. Daha soyuq iqlimlərdə isə bitki qalıqlarında qışlayır və yazda yenidən fəal olur. Zərər Soğan tripsi tropiklərdə soğan əkinlərinə hücum edən ən ciddi həşərat zərərvericisidir. Tripslər ağız hissələri ilə bitkinin səthini cızır və deşirlər, əsasən gənc bitki hissələrini seçirlər. Sonra həzm şirələrini əlavə edərək yaralardan sızan mayeləri sorurlar. Bitki hissəsi böyüdükcə zədələnmiş sahələr də böyüyür və gümüşü zolaqlar yaradır. Nə qədər çox trips olarsa, bitkinin zədələnmiş sahəsi də bir o qədər böyük olur, bu da fotosintez üçün mövcud olan yarpaq sahəsini azaldır. Eyni zamanda, daha çox su buxarlanır və patogenlər bitkiyə daxil ola bilər. Ağır zədələnmiş bitkilərdə yarpaqlar solur və bütün bitki gümüşü rəng alır; məhsul vaxtından əvvəl yetişir, lakin məhsuldarlıq xeyli azalır.
https://kayseri.tarimorman.gov.tr/Belgeler/SOL%20MEN%C3%9C%20BELGELER%C4%B0/Z%C4%B0RAA%C4%B0%20M%C3%9CCADELE/Sebze%20Zararl%C4%B1lar%C4%B1/sebzelerde_tripsler.pdf
https://thripsnet.zoologie.uni-halle.de/key-server-neu/data/0a0b0a0e-0d03-4106-8306-08060a080902/media/Html/Thrips%20tabaci.html
https://www.koppert.com/plant-pests/thrips/onion-thrips/
https://agritech.tnau.ac.in/crop_protection/onion/onion_1.html
https://gd.eppo.int/taxon/THRITB
https://www.cabidigitallibrary.org/doi/abs/10.1079/cabicompendium.53746
https://www.gbif.org/species/1420961
Tarix : 26 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
