Baader-Meinhof fenomeni, həmçinin tezlik illüziyası kimi tanınır - İnsan psixologiyasında diqqət çəkən maraqlı bir anlayış. Bu fenomen, müəyyən bir şey haqqında məlumat əldə etdikdən sonra həmin şeyi qısa müddət ərzində daha tez-tez müşahidə etməyimizlə əlaqəlidir. Misal üçün, yeni bir avtomobil modeli ilə maraqlandığınız zaman, həmin modeli hər yerdə görməyə başlayırsınız. Başqa sözlə, bir şeyə fokuslandıqda, bu şeyin mövcudluğunu daha çox müşahidə etməyə başlayırıq, halbuki bu, sadəcə diqqətimizin artmasından qaynaqlanır. Tarixi Adını ilk dəfə 1970-ci illərin ortalarında Almaniyada məşhurlaşmış, radikal bir solçu qrup olan Baader-Meinhof Qrupundan alıb. Bu qrup kommunist ideologiyasını təbliğ edən, zorakı ekstremist bir təşkilat idi. Xüsusilə dövlətə qarşı çıxan və terrorizm metodlarına əl atan bir qrup olaraq tarixə düşüb. Qrupun çoxsaylı hücumları və cinayətləri, xüsusilə Almaniyada, geniş diqqət çəkib. Bu qrupun fəaliyyəti cəmiyyətdə o qədər müzakirə olunurdu ki, bir çox insan, Baader-Meinhof qrupunun fəaliyyəti haqqında daha çox eşitdikdən sonra, onların adı ilə əlaqəli hər şeyi daha tez-tez görə və ya eşidə biləcəklərini düşünürdü. Halbuki, bu məlumatlar əvvəllər də mövcud idi, sadəcə şəxs bu məlumatlara diqqət yetirməmişdi. İnsanlar bu "tezlik yanılmasını" çox müzakirə etdilər və buna Baader-Meinhof Fenomeni adı verildi. Bu vəziyyətin ortaya çıxması, şüurlu və ya şüursuz olaraq beyin və düşüncə proseslərinə əsaslanır. Başqa sözlə, yeni bir mövzuya və ya ideyaya diqqət verildikdən sonra beynimiz bu mövzunun daha çox təkrarlanmasını müşahidə etməyə başlaryır. Bu fenomenin mərkəzində 2 əsas psixoloji prinsip dayanır: 1. Selektiv diqqət: Yeni bir informasiya əldə etdikdə, beyin həmin informasiyaya diqqət yetirməyə daha çox meyilli olur. 2. Təsdiq yanlılığı: İnsanlar öz əvvəlki inanclarını və ya müşahidələrini təsdiq edən məlumatlara daha çox diqqət yetirirlər. Bu iki prinsip birlikdə, müəyyən bir mövzunun daha çox görülməsi illüziyasını yaradır. Psixoloji və nevroloji əsaslar Tezlik illüziyası psixologiyada diqqət və yaddaş arasında qarşılıqlı əlaqə ilə izah olunur. İnsan beyni həmişə diqqətini məhdud resurslarla idarə edir. Selektiv diqqət, beynin müəyyən məlumatları daha prioritetli olaraq işləməsinə səbəb olur. Eyni zamanda, hipokampusun yaddaşın gücləndirilməsindəki rolu da fenomenin yaranmasında vacibdir. Nevroloji baxımdan, beynin dopamin sisteminin rolunu da qeyd etmək lazımdır. Dopamin, yeni və maraqlı məlumatlara reaksiya verməkdə iştirak edir. Nəticədə, bu cür məlumatlar daha çox diqqət cəlb edir və yaddaşda daha yaxşı saxlanılır. Tətbiq sahələri 1. Reklam və marketinq: Reklam kampaniyaları insanların müəyyən məhsullara diqqət yetirməsini stimullaşdırır. Bu, həmin məhsulun daha çox müşahidə edilməsinə səbəb olur. 2. Sosial media: Sosial mediada müəyyən bir mövzunun populyarlaşması, istifadəçilərin həmin mövzunu hər yerdə görməsi təəssüratını yaradır. 3. Təhsil: Yeni bir mövzu öyrənən tələbələr, həmin mövzunun nümunələrini gündəlik həyatda daha çox görməyə başlayırlar. Baader-Meinhof fenomeni insan beyninin mürəkkəbliyini və diqqət mexanizmlərini daha yaxşı başa düşmək üçün maraqlı bir pəncərə təqdim edir. Bu fenomenin psixoloji və nevroloji əsaslarını anlamaq, onun gündəlik həyatda necə işlədiyini və insan davranışlarına necə təsir etdiyini araşdırmaq baxımından əhəmiyyətlidir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Frequency_illusion
https://www.scribbr.com/research-bias/baader-meinhof-phenomenon/#:~:text=The%20Baader%E2%80%93Meinhof%20phenomenon%20is%20a%20type%20of%20cognitive%20bias,suddenly%20seems%20to%20appear%20everywhere.
https://accesson.kr/jistap/v.8/2/18/7422
https://www.psychologytoday.com/intl/basics/frequency-illusion
Tarix : 6 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
