Tadeusz Konwicki (22 iyun 1926 – 7 yanvar 2015) - Polşalı roman yazarı, ssenarist və kinorejissor. Ümumi məlumat O, “Mała apokalipsa” (Kiçik Apokalipsis, 1979) və “Kompleks polski” (Polşa Kompleksi, 1977) kimi əsərləri ilə tanınır. Konwicki Polşa ədəbiyyatında sosialist realizmdən başlayaraq sonradan kommunist rejiminə qarşı duruşu ilə seçilmiş, Polşa Film Məktəbinin görkəmli nümayəndələrindən biri olmuşdur. Əsərləri Polşanın müharibədən sonrakı tarixini, mədəni böhranını və şəxsiyyət problemlərini tənqidi və lirik üslubda əks etdirir. Həyatı Tadeusz Konwicki 1926-cı il iyunun 22-də o dövrdə Polşaya aid olan Naujoji Vilnia’da (indiki Litva ərazisi, Vilnius yaxınlığı) anadan olmuşdur. Atası Michał Konwicki erkən vəfat etmiş, anası Jadwiga Kieżun isə oğlunu böyük xala və dayısının yanında böyütməyə məcbur olmuşdur. Tadeusz Vilnüsdəki “Sigismund Augustus Gimnaziyası”nda təhsil almış, lakin İkinci Dünya Müharibəsinin başlanması ilə təhsili yarımçıq qalmışdır. Müharibə zamanı Vilnüs Sovetlər Birliyi, sonra isə Nasist Almaniyası tərəfindən işğal olunmuş, Konwicki isə yeraltı təhsilə davam edərək Polşa Ev Ordusunun “8-ci Oşmyana Briqadası”na qoşulmuşdur. O, “Tempest Əməliyyatı” və “Ostra Brama Əməliyyatı”nda iştirak etmiş, 1944-cü ilin sonlarında Sovet Ordusundan gizlənərək müqavimətə davam etmişdir. 1945-ci ildə Vilnüs Sovetlər Birliyinə birləşdiriləndən sonra Konwicki Polşaya köçürülmüş, Krakovda “Yaqellon Universiteti”ndə təhsilə başlamışdır. O, “Odrodzenie” həftəliyində jurnalist kimi fəaliyyət göstərmiş, 1947-ci ildə Varşavaya köçərək burada karyerasını davam etdirmişdir. 1952–1966-cı illərdə Polşa Birləşmiş İşçi Partiyasının üzvü olmuş, sosialist realizm tərəfdarı kimi yazsa da, 1950-ci illərin ortalarında rejimdən uzaqlaşmışdır. 1949-cu ildə Danuta Lenica ilə evlənmiş, bu evlilikdən Maria və Anna adlı iki qızı olmuşdur. Konwicki 2015-ci il yanvarın 7-də Varşavada 88 yaşında vəfat etmiş, “Powązki Hərbi Qəbiristanlığı”nda dəfn olunmuşdur. Yaradıcılığı Konwicki ədəbiyyata “Rojsty” (Bataqlıqlar, 1948) adlı müharibə xatirələri ilə başlamış, lakin bu əsər senzura səbəbindən 1956-cı ilə qədər nəşr olunmamışdır. İlk nəşr olunan kitabı “Przy budowie” (Tikintidə, 1950) sosialist realizm çərçivəsində yazılmış istehsalat romanıdır. 1956-cı ildə “Kadr Film Studiyası”nın ədəbi rəhbəri olmuş, “Ostatni dzień lata” (Yayın Son Günü, 1958) filmi ilə Venesiya Film Festivalında “Qran Pri” qazanmışdır. 1960-cı illərdən etibarən kommunizmə qarşı tənqidi mövqeyini gücləndirmiş, “Sennik współczesny” (Zamanımızın Yuxu Kitabı, 1963) kimi əsərləri ilə Polşa ədəbiyyatında yeni bir səs olmuşdur. “Mała apokalipsa” romanı Polşanın 1970-ci illərinin sonundakı iqtisadi və mənəvi çöküşünü təsvir edir və yeraltı nəşrlər vasitəsilə yayılmışdır. “Kompleks polski” isə Polşa tarixindəki məğlubiyyət hisslərini və milli kimlik böhranını satira ilə araşdırır. Konwicki-nin üslubu avtobioqrafik elementlər, tarixi təfərrüatlar və eksistensial suallarla zəngindir. Əsərləri Tadeusz Konwicki romanlar, esselər, ssenarilər və filmlər yaratmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Rojsty” – “Bataqlıqlar” (1956) – roman. “Przy budowie” – “Tikintidə” (1950) – roman. “Sennik współczesny” – “Zamanımızın Yuxu Kitabı” (1963) – roman. “Kompleks polski” – “Polşa Kompleksi” (1977) – roman. “Mała apokalipsa” – “Kiçik Apokalipsis” (1979) – roman. “Bohiń” – “Bohin” (1987) – roman. “Wschody i zachody księżyca” – “Ayın Doğuşu və Batışı” (1982) – avtobioqrafik esse. “Kronika wypadków miłosnych” – “Sevgi Hadisələrinin Xronikası” (1974) – roman. Mükafatlar və tanınma Konwicki aşağıdakı mükafatları qazanmışdır: "Venesiya Film Festivalı Qran Pri" (1958) – “Ostatni dzień lata” filmi üçün. "Kościelski Fondunun Ədəbiyyat Mükafatı" (1965) – İsveçrədən. "Jurzykowski Fondunun Mükafatı" (1975) – Nyu-Yorkdan. "Polşa Yenidən Doğuluş Ordeninin Ofiser Xaçı" (1964). Onun əsərləri ikinci dövrdə yeraltı nəşrlərdə yayılmış, 1980-ci illərdə beynəlxalq miqyasda tanınmışdır. “Mała apokalipsa” Polşa məktəblərində tədris olunan klassik əsərə çevrilmişdir. Şəxsi həyatı Konwicki 1949-cu ildə rəssam Danuta Lenica ilə evlənmiş, qızları Maria və Anna ilə Varşavada yaşamışdır. Danuta 1999-cu ildə, Anna isə 2008-ci ildə vəfat etmişdir. O, ömrünün son illərində Varşavanın Nowy Świat küçəsindəki evində tənha həyat sürmüş, “Czytelnik” kafesində dostları ilə görüşmüşdür. Konwicki kommunizmə qarşı müxalifətdə fəal olmuş, 1966-cı ildə partiyadan çıxarılmışdır. Mirası Tadeusz Konwicki Polşa ədəbiyyatında müharibədən sonrakı dövrün ən təsirli yazarlarından biridir. Onun əsərləri Polşanın totalitarizmə qarşı mübarizəsini, mədəni və tarixi böhranını əks etdirir. Filmləri və romanları Polşa Film Məktəbi və ədəbiyyatında unikal yer tutur, gənc nəsil yazarlara ilham verir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Konwicki
https://shortstoryproject.com/writers/tadeusz-konwicki/
https://www.newyorker.com/books/page-turner/alive-polish-writer-tadeusz-konwicki-1926-2015
https://www.britannica.com/biography/Tadeusz-Konwicki
https://culture.pl/en/artist/tadeusz-konwicki
https://www.theguardian.com/books/2015/jan/21/tadeusz-konwicki
https://www.theguardian.com/books/booksblog/2011/apr/06/poland-tadeusz-konwicki-minor-apocalypse
https://www.nytimes.com/2015/01/17/arts/tadeusz-konwicki-leading-polish-novelist-and-filmmaker-dies-at-88.html
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
