Sosial öyrənmə nəzəriyyəsi (Social Learning Theory) - İnsan davranışlarının yalnız müşahidə, təqlid və ətraf mühitlə qarşılıqlı təsir nəticəsində formalaşdığını vurğulayan nəzəriyyə. Albert Bandura 1960-cı illərdə inkişaf etdirdiyi bu nəzəriyyə ilə öyrənmə prosesində tərbiyə və ya genetik faktorlarla yanaşı, ətraf mühit və sosial qarşılıqlı təsirlərin də böyük rol oynadığını göstərir. Əsas prinsiplər 1. Müşahidə ilə öyrənmə: İnsanlar başqalarını müşahidə edərək davranış öyrənir. Bu, birbaşa təcrübədən deyil, başqalarının davranışlarına baxaraq baş verir. 2. Modeling (nümunə götürmə): Bandura, insanların başqalarının davranışlarını təqlid etdiyini vurğulamışdır. Bu prosesdə üç əsas faktor var: - Davranışın cazibədarlığı. - Müşahidəçinin bu davranışla əlaqədar gözləntiləri. - Davranışın nəticələri. Daxili koqnitiv proseslər Sosial öyrənmə təkcə davranışa əsaslanmır, eyni zamanda insanın düşüncələri və gözləntiləri kimi daxili prosesləri də əhatə edir. İnsanlar davranışın potensial nəticələrini öncədən qiymətləndirərək qərar qəbul edir. Mükafat və cəza (Reinforcement and Punishment) İnsan davranışları, müşahidə olunan nəticələrdən təsirlənir. Əgər bir davranış mükafatla nəticələnirsə, bu davranış daha çox təkrarlanır. Əksinə, cəza ilə qarşılanırsa, həmin davranışın təkrarlanma ehtimalı azalır. Banduranın Bobo kuklası təcrübəsi Bu nəzəriyyəni sübut etmək üçün Bandura, uşaqlar üzərində məşhur Bobo kuklası təcrübəsini keçirmişdir. Təcrübədə, uşaqlar bir modelin kuklaya aqressiv davranışlar etdiyini müşahidə etmiş və daha sonra həmin davranışları təqlid etmişdilər. Bu təcrübə, uşaqların aqressiyanı müşahidə yolu ilə öyrəndiyini göstərmişdir. Sosial öyrənmənin tətbiq sahələri - Təhsil: Müəllimlər nümunəvi davranışlarla tələbələrin öyrənmə prosesini istiqamətləndirə bilər. - Psixoterapiya: Müşahidə və təqlid yolu ilə fərdlərin problemli davranışlarını dəyişmək mümkündür. - Medianın təsiri: TV və sosial medianın insan davranışlarına təsiri bu nəzəriyyə ilə izah olunur.
https://www.verywellmind.com/social-learning-theory-2795074
https://positivepsychology.com/social-learning-theory-bandura/
https://positivepsychology.com/social-learning-theory-bandura/
https://www.sciencedirect.com/topics/psychology/social-learning-theory
https://hr.berkeley.edu/grow/grow-your-community/wisdom-caf%C3%A9-wednesday/how-social-learning-theory-works
https://www.structural-learning.com/post/social-learning-theory-bandura
https://www.iseazy.com/blog/bandura-social-learning-theory/
https://www.asecib.ase.ro/mps/Bandura_SocialLearningTheory.pdf
Tarix : 13 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
