Sophia de Mello Breyner Andresen (6 noyabr 1919 – 2 iyul 2004) - Portuqaliyalı şair, esseist və uşaq ədəbiyyatı yazarı. Ümumi məlumat O, “Poesia” (Şeir, 1944) və “A Menina do Mar” (Dəniz Qızı, 1958) kimi əsərləri ilə tanınır. Andresen XX əsr Portuqal poeziyasının ən mühüm simalarından biridir və əsərlərində dəniz, təbiət, ədalət və insan azadlığı mövzularını lirik və simvolik üslubla təsvir etmişdir. 1999-cu ildə portuqal dilində ədəbiyyatın ən böyük mükafatı olan “Camões Mükafatı”nı qazanmış ilk qadın olmuşdur. Həyatı Sophia de Mello Breyner Andresen 1919-cu il noyabrın 6-da Porto şəhərində aristokrat ailədə anadan olmuşdur. Atası João Henrique Andresen varlı tacir və Portonun tanınmış Andresen ailəsinin üzvü, anası Maria Amélia de Mello Breyner zadəgan nəslindən idi. Uşaqlığını Porto və Lissabonda keçirmiş, ailəsinin yay evində (Granja) dənizə bağlılığı formalaşmışdır. 1936-cı ildə “Lissabon Universiteti”nə daxil olaraq klassik filologiya təhsili almış, lakin rəsmi diplom almamışdır. 1946-cı ildə jurnalist və siyasətçi Francisco Sousa Tavares ilə evlənmiş, bu evlilikdən beş övladı (Isabel, Maria, Miguel, Sophia və João) olmuşdur. 1960-cı illərdən Salazar diktaturasına qarşı müxalifətdə fəal iştirak etmiş, 1974-cü il Qərənfil İnqilabından sonra Portuqaliya parlamentində deputat seçilmişdir (1975–1976). Andresen 2004-cü il iyulun 2-də Lissabonda ürək tutmasından vəfat etmiş və “Carnide Qəbiristanlığı”nda dəfn olunmuşdur. Yaradıcılığı Andresen ədəbiyyata “Poesia” (1944) şeir toplusu ilə başlamış, bu əsər onun təmiz, klassik və dərin lirik üslubunu ortaya qoymuşdur. Şeirlərində dəniz, işıq və yunan mifologiyasından ilhamlanan mövzular üstünlük təşkil edir. “O Nome das Coisas” (Şeylərin Adı, 1977) ədalət və azadlıq axtarışını təsvir edir. Uşaq ədəbiyyatında “A Menina do Mar” (1958) və “O Cavaleiro da Dinamarca” (Danimarka Cəngavəri, 1964) kimi əsərləri ilə gənc nəsillərə təbiətə və insan dəyərlərinə sevgi aşılamışdır. Onun üslubu Pindar və Rainer Maria Rilke ilə müqayisə edilir; şeirləri sadəlik və metafizik dərinliklə seçilir. Əsərləri Sophia de Mello Breyner Andresen şeirlər, esselər və uşaq kitabları yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Poesia” – “Şeir” (1944) – şeir toplusu. “A Menina do Mar” – “Dəniz Qızı” (1958) – uşaq kitabı. “O Cavaleiro da Dinamarca” – “Danimarka Cəngavəri” (1964) – uşaq kitabı. “Mar” – “Dəniz” (1968) – şeir toplusu. “O Nome das Coisas” – “Şeylərin Adı” (1977) – şeir toplusu. “Histórias da Terra e do Mar” – “Yer və Dəniz Hekayələri” (1984) – qısa hekayə toplusu. “Musa” – “Muza” (1994) – şeir toplusu. “Primeiro Livro de Poesia” – “İlk Şeir Kitabı” (1999, uşaqlar üçün). Mükafatlar və tanınma Andresen çoxsaylı mükafatlar qazanmışdır: "Portuqal Yazıçılar Assosiasiyasının Böyük Poeziya Mükafatı" (1964) – “Livro Sexto” üçün. "Camões Mükafatı" (1999) – ümumi yaradıcılığına görə. "Max Jacob Poeziya Mükafatı" (2001, Fransa). "Reina Sofía İber-Amerika Poeziya Mükafatı" (2003). 2003-cü ildə “Böyük Şərq Ordeni” ilə təltif edilmişdir. “A Menina do Mar” və “O Cavaleiro da Dinamarca” Portuqal məktəblərində tədris olunur, əsərləri ingilis, ispan, fransız və alman dillərinə tərcümə olunmuşdur. Şəxsi həyatı Andresen 1946-cı ildə Francisco Sousa Tavares ilə evlənmiş, ömrünün çox hissəsini Lissabon və Porto arasında keçirmişdir. Oğlu Miguel Sousa Tavares tanınmış yazıçı və jurnalistdir. Sophia dənizə və təbiətə dərin bağlılıq hiss etmiş, bu da əsərlərində əks olunmuşdur. Salazar rejiminə qarşı müxalifətdə fəal olmuş, 1974-cü il inqilabını “ədalətin zəfəri” kimi qiymətləndirmişdir. Həyatı boyu sadə və təvazökar bir həyat sürmüşdür. Mirası Sophia de Mello Breyner Andresen Portuqal poeziyasında təbiətin, azadlığın və insan ruhunun ən böyük tərənnümçülərindən biridir. Onun əsərləri həm böyüklər, həm də uşaqlar üçün klassikə çevrilmiş, Portuqaliyada mədəni şüurun oyanışına töhfə vermişdir. 2004-cü ildə ölümündən sonra Lissabondakı “Milli Panteon”a dəfn olunan ilk qadın şair olmuşdur. Onun adı Portoda və Lissabonda küçələrə, məktəblərə və ədəbi mükafatlara verilmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Sophia_de_Mello_Breyner_Andresen
https://abagfullofstories.wordpress.com/2017/06/16/sophia-de-mello-breyner-andresen-a-socially-conscious-poet/
https://www.imdb.com/name/nm0210248/bio/
https://capiremov.org/en/culture/sophia-de-mello-breyner-andresen-poetry-and-revolution/
https://observervoice.com/sophia-de-mello-breyner-andresen-a-literary-icon-of-portugal-40027/
https://lareviewofbooks.org/blog/essays/drinking-ghost-sophia-de-mello-breyner-andresen-portugal/
https://www.poetryinternational.com/en/poets-poems/poets/poet/102-4657_Mello-Breyner-Andresen
https://www.euppublishing.com/doi/10.3366/tal.2017.0296
https://www.loc.gov/item/n85180352/sophia-de-mello-breyner-andresen-portugal-1919-2004/
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
