• Wikisun
Layihə çərçivəsində Wikipedia platformasına əlavə olunan məqalə sayı
1
2
5
5
skatlar

Skatlar

Skatlar - Batoidea superdəstəsinə aid olan və Rajidae ailəsinə daxil olan qığırdaqlı balıqlar. Taksonomiya Skatlar qədim qığırdaqlı balıqların nəsil xəttinə aiddir. Müasir chondrichthyanların dərilərindəki dişəbənzər pulcuqlara (fossil dentikullar) bənzəyən qalıqların yaşı Ordovik dövrünə qədər gedib çıxır. Qığırdaqlı balıqların ən qədim aydın fosilləri isə Devon dövrünün ortalarına aiddir. Bu müxtəlif ailə daxilində Neoselachii kladı Trias dövründə meydana çıxmış və bu qrupun ən yaxşı öyrənilmiş fosilləri Yura dövrünə aiddir. Bu klad bu gün mövcud olan köpəkbalıqları, mişarbalıqları, vatozlar və skatlarla təmsil olunur. Skatların bədən quruluşu onların genetik materialında baş verən xüsusi yenidən düzülmələr nəticəsində formalaşmışdır. Bu dəyişikliklər skatların köpəkbalıqlarından ayrıldığı təxminən 286–221 milyon il əvvəl meydana gəlmişdir. Təsnifat Skatlar Chondrichthyes sinfinə aiddir. Bu sinfə köpəkbalıqları və vatozlar da daxil olmaqla bütün qığırdaqlı balıqlar daxildir. Chondrichthyes sinfi iki yarımsinfə bölünür və Elasmobranchii yarımsinfi skatları, vatozları və köpəkbalıqlarını əhatə edir. Skatlar, məlum olan növlərin 20%-dən çoxunu təşkil edərək ən müxtəlif elasmobranch qrupudur. Taksonomik problemlər həll edildikcə və yeni növlər aşkar olunduqca bu sayın artacağı gözlənilir. Rajidae ailəsinə aid olan cinslər: - Amblyraja Malm, 1877 - Beringraja Ishihara, Treloar, Bor, Senou & Jeong, 2012 - Breviraja Bigelow & Schroeder, 1948 - Caliraja Ebert, 2022 - Dactylobatus Bean & Weed, 1909 - Dentiraja Whitley, 1940 - Dipturus Rafinesque, 1810 - Hongeo Jeong & Nakabo, 2009 - Leucoraja Malm, 1877 - Malacoraja Stehmann, 1970 - Neoraja McEachran & Compagno, 1982 - Okamejei Ishiyama, 1958 - Orbiraja Last, Weigmann & Dumale, 2016 - Raja Linnaeus, 1758 - Rajella Stehmann, 1970 - Rostroraja Hulley, 1972 - Spiniraja Whitley, 1939 - Zearaja Whitley, 1939 Skatlar, digər qığırdaqlı balıqlara nisbətən daha çox təsdiqlənmiş növə malikdirlər. 1950-ci ildən bəri 126 yeni skat növü kəşf edilmişdir. Rajidae ailəsi xarici görünüş oxşarlığı səbəbindən monofiletik hesab olunur. Ailəyə 18 cins və təxminən 250 təsdiqlənmiş növ daxildir. Bununla belə, bu növlərin təxminən 24%-nin qidalanması haqqında kifayət qədər məlumat yoxdur. Dünyada ən azı 45 şübhəli skat növü qeydə alınmışdır. Təsviri Skatlar digər qığırdaqlı balıqlar kimi Chondrichthyes sinfinə aiddir. Skatlar, vatozlar və digər Rajiformes üzvləri kimi yastı bədən quruluşuna malikdirlər. Onların bədən uzunluğu boyunca uzanan düz döş üzgəcləri mövcuddur. Bu quruluş onlara irəli hərəkət etmək üçün lazım olan gücü yaradır və dəniz dibinə uyğunlaşmalarına kömək edir. Skatların bel hissəsi iri, kobud placoid pulcuqlarla örtülmüşdür. Bu pulcuqlar dişəbənzər quruluşa malik olub uc hissəsi geriyə yönəlmişdir. Pulcuqlar strukturlarına görə dişlərlə homoloqdur. Skatların ağızları bədənlərinin alt tərəfində yerləşir və euhyostiliya adlanan çənə asqısı mexanizminə sahibdirlər. Qəlsəmə yarıqları da bədənin alt tərəfində yerləşsə də, üst tərəfdə olan spirakullar skatların dəniz dibində qismən basdırılmış vəziyyətdə olsalar belə, tənəffüs etməyə davam etmələrini təmin edir. Skatların iki gözü bədənlərinin üst tərəfində yerləşir və bu, onları yırtıcılardan qorunmaq üçün daha ayıq olmağa imkan verir. Döş üzgəcləri ilə yanaşı, onlarda birinci və ikinci kürəküzgəci, quyruq üzgəci və cüt çanaq üzgəcləri mövcuddur. Skatların uzun, əzələli və nazik bir quyruğu var. Onların anatomiyası digər Batoidea üzvlərinə bənzəsə də, elektrik orqanı və mermaid's purse (skat yumurtalarının sərt qabığı) kimi xüsusiyyətləri onları fərqləndirir.


İstinadlar

Tarix : 30 yanvar 2025


Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.