Sinir oyuğu (Neural groove) - Sinir sisteminin inkişafı zamanı meydana gələn embrioloji struktur. Bu, sinir lövhəsinin (neural plate) mərkəzi hissəsindəki uzununa qatlanmadır və mərkəzi sinir sisteminin formalaşması üçün əsas mərhələlərdən biridir. Sinir oyuğu nevral borunun (neural tube) inkişafının ilkin mərhələsini təşkil edir. İnkişaf prosesi Sinir lövhəsinin əmələ gəlməsi: Ektodermin müəyyən bir sahəsi qalınlaşaraq sinir lövhəsini təşkil edir. Nevral oyuğun yaranması: Sinir lövhəsinin mərkəzi hissəsi aşağıya doğru qatlanır, bu zaman iki tərəfdə nevral qatlar meydana gəlir. Nevral borunun formalaşması: Nevral oyuğun kənarları bir-birinə yaxınlaşaraq birləşir və nevral boru əmələ gəlir. Bu proses insan embriogenezinin təxminən 3-4-cü həftəsində baş verir. Əhəmiyyəti Nevral oyuq mərkəzi sinir sisteminin inkişafı üçün həlledici əhəmiyyətə malikdir. Onun düzgün formalaşmaması nevral boru qüsurlarına səbəb ola bilər. Bu qüsurlara aşağıdakılar daxildir: Spina bifida: Nevral borunun qismən bağlanmaması. Anensefaliya: Beyin və kəllənin əsas hissələrinin inkişaf etməməsi. Ensefalosel: Beyin toxumasının kəllə sümüyü xaricinə çıxması. Molekulyar mexanizmlər Nevral oyuğun formalaşmasında müxtəlif siqnal yolları və genlər iştirak edir: Sonic hedgehog (Shh): Sinir lövhəsinin ventral (qarın) hissəsinin qatlanmasında mühüm rol oynayır. Bone morphogenetic proteins : Ektodermdən siqnal ötürərək nevral lövhənin spesifikasiyasını tənzimləyir. Folate: Nevral borunun düzgün bağlanması üçün vacibdir. Fol turşusu çatışmazlığı nevral boru defektlərinin riskini artırır. Klinik əhəmiyyəti Nevral oyuğun inkişafındakı anomaliyalar müxtəlif nevroloji və struktur problemlərə səbəb ola bilər. Profilaktik tədbirlərdən biri hamiləlikdən əvvəl və hamiləlik zamanı fol turşusu qəbuludur. Bu, nevral boru defektlərinin əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına səbəb olur. Araşdırma perspektivləri Nevralasiya prosesinin molekulyar və genetik əsaslarını öyrənmək, sinir sistemi inkişafı ilə bağlı xəstəliklərin daha yaxşı başa düşülməsinə və müalicə üsullarının inkişafına səbəb ola bilər. Xüsusilə, regenerativ tibb və kök hüceyrə texnologiyaları nevral boru qüsurlarının bərpasında ümidverici istiqamətlərdir.

İstinadlar

https://en.wikipedia.org/wiki/Neural_groove

https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/neural-groove

https://en.wikipedia.org/wiki/Neural_fold

https://taylorandfrancis.com/knowledge/Medicine_and_healthcare/Anatomy/Neural_groove/

https://www.britannica.com/science/neural-groove

https://books.google.az/books/about/Langman_s_Medical_Embryology.html?id=GpWkEAAAQBAJ&redir_esc=y

https://www.researchgate.net/publication/348066564_Langman's_Medical_Embryology_14th_Edition_2018_Author_TW_Sadler

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK9983/

https://wires.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/wdev.71

Tarix : 21 yanvar 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.