Sinir lövhəsi (Neural plate) - Embrional inkişafın erkən mərhələlərində mərkəzi sinir sisteminin formalaşmasına başlanğıc verən hüceyrə təbəqəsi. Bu struktur ektodermdən əmələ gəlir və daha sonra nevral oyuq və nevral borunun inkişafı ilə nəticələnir. Ümumi məlumat Sinir lövhəsi embrional inkişafın qastrulasiya mərhələsindən sonra meydana çıxır. O, embrionun dorsal (arxa) səthində yerləşir və hüceyrə differensasiyası nəticəsində sinir hüceyrələrinə çevrilir. Nevral lövhənin formalaşması nevralasiya prosesinin ilk mərhələsidir və sinir sisteminin inkişafının əsasını təşkil edir. İnkişaf prosesi -İnduksiya: Notokorddan gələn siqnallar nəticəsində ektoderm hüceyrələri nevral lövhəyə çevrilir. -Forma dəyişiklikləri: Nevral lövhə uzanır və qalınlaşır, orta xətt boyunca qatlanaraq nevral oyuğu əmələ gətirir. -Nevral borunun formalaşması: Nevral lövhə tamamilə qatlanaq bir-birinə birləşərək nevral boruya çevrilir. Funksiyalar Nevral lövhə mərkəzi sinir sisteminin (beyin və onurğa beyni) inkişafı üçün başlanğıc nöqtəsidir. Bu struktur sinir hüceyrələrinin və dəstək toxumalarının (məsələn, gliya hüceyrələri) ilkin mənbəyidir. Molekulyar tənzimləmə Nevral lövhənin formalaşmasını tənzimləyən əsas siqnal yolları bunlardır: -Bone Morphogenetic Proteins (BMP): Ektodermin nevral lövhə əvəzinə epidermisə çevrilməsinə səbəb olur. BMP inhibitorları (məsələn, Noggin və Chordin) nevral lövhənin induksiyasına imkan yaradır. -Sonic Hedgehog (Shh): Nevral lövhənin ventral hissəsinin təşkilində mühüm rol oynayır. -Fibroblast Growth Factors : Nevral lövhənin hüceyrə proliferasiyası və differensasiyasını tənzimləyir. Klinik əhəmiyyəti Nevral lövhənin düzgün inkişaf etməməsi nevral boru qüsurlarına səbəb ola bilər. Bu xəstəliklərə aşağıdakılar daxildir: -Spina bifida: Nevral borunun qismən bağlanmaması. -Anensefaliya: Beynin tam inkişaf etməməsi. Profilaktika məqsədilə hamiləlik dövründə fol turşusu qəbulu nevral boru qüsurları riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Neural_plate
https://academic.oup.com/icb/article-abstract/31/4/628/170757?redirectedFrom=fulltext&login=false
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.cell.com/cell/pdf/0092-8674(95)90276-7.pdf?_returnURL=https%3A%2F%2Flinkinghub.elsevier.com%2Fretrieve%2Fpii%2F0092867495902767%3Fshowall%3Dtrue
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3540145/
https://journals.sagepub.com/doi/10.1369/jhc.6A7022.2006
https://journals.biologists.com/dev/article/98/1/21/51883/Analysis-of-cranial-neural-crest-cell-migration
https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/neural-plate
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK10080/
https://www.nature.com/articles/s41467-023-43973-x
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK542285/
Tarix : 21 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
