Simon effekti - Şəxsin bir tapşırığa reaksiyasının sürətinə və düzgünlüyünə təsir edən psixoloji fenomen. Bu effekti ilk dəfə 1969-cu ildə qanadalı psixoloq J. R. Simon tədqiq edib. Simon effekti, bir tapşırıq və ya cavab arasındakı əlaqənin ziddiyyətli və ya uyğun olmasının reaksiyanı necə təsir etdiyini izah edir. Məsələn, bir şəxs sol düyməyə basmağa öyrəşibsə, amma ekranda sağ tərəfdə olan bir obyektə cavab verməsi tələb olunursa, bu zaman onun reaksiyası daha yavaş və daha səhv ola bilər. Əgər obyekt və cavab uyğun olarsa (məsələn, sağ tərəfdəki obyektə sağ düymə ilə cavab vermək), reaksiyanın sürəti və doğruluğu artar. Bu effekt, motor qabiliyyətləri və beynin məlumat işləmə sürəti ilə bağlı məlumatları araşdırmağa kömək edir. Xüsusiyyətlər 1. Ziddiyyətli və uyğun reaksiyalar arasındakı fərq: Simon effekti, ziddiyyətli (uyğun olmayan) və uyğun (eyni tərəfdə olan) cavablar arasındakı zaman fərqini ölçür. Ziddiyyətli cavablar daha çox vaxt tələb edir və səhv etmə ehtimalı yüksəkdir, uyğun cavablar isə daha sürətli və dəqiq olur. 2. Prosesin iki mərhələsi: • Stimulus tanıma mərhələsi: İnsan beyninin obyektin mövqeyini və ya xarakteristikasını qəbul etməsi. • Cavab vermə mərhələsi: Bu mərhələdə, beynin cavab seçmə və hərəkət etmə qərarı alınır. Əgər stimulla cavab arasındakı uyğunluq yoxdursa, cavab gecikir. 3. Əlavə intellektual yükləmə: Ziddiyyətli cavablar beynin əlavə resurslarını tələb edir. Bu, daha çox diqqət və daha çox düşünmə gücü tələb edir, nəticədə reaksiyanın sürəti azalır. 4. Reaksiya vaxtının artması: Simon effekti, ziddiyyətli cavablar zamanı reaksiya vaxtının uzanması ilə bağlıdır. Bu, motor fəaliyyətin düzgünlüyünü təmin etmək üçün əlavə əqli və fiziki resursların sərf olunduğunu göstərir. 5. Motor bacarıqlar və beynin işləmə sürəti: Bu effekt, beynin motor bacarıqları və qərar vermə sürəti haqqında əhəmiyyətli məlumat verir. Beynin işini optimallaşdırmaq üçün cavablar və stimullar arasındakı uyğunluq çox vacibdir. 6. Təcrübə və məşq: Təcrübə və məşq, Simon effektinin təsirini azalda bilər. İnsanlar təkrarlanan tapşırıqlarda daha sürətli və doğru cavab verə bilərlər.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0001691810000831
https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/simon-effect
https://link.springer.com/article/10.1007/BF00419687
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8289792/
Tarix : 11 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
