Serra Pelada - Braziliyanın Para əyalətində yerləşən, tarixə qızıl hərisliyi ilə yazılmış məşhur qızıl mədəni. 1980-ci illərdə burada baş verən qızıl tapıntısı, on minlərlə insanın sərvət axtarışında bu əraziyə axışmasına səbəb oldu. Mədən əməliyyatları qısa müddətdə dünya miqyasında tanındı və Serra Pelada, qızıl mədənçiliyi tarixinə insan əzmi və arzularının göstəricisi olaraq daxil oldu. Mədənin kəşfi və qızıl hərisliyinin başlanğıcı 1979-cu ildə, kəndli Genésio Ferreira da Silva Serra Pelada dağlarının yaxınlığında təsadüfən qızıl izləri tapdı. Onun kəşfi qısa müddətdə ərazidə və sonra Braziliyanın hər yerində yayıldı. Xəbəri eşidən kasıb və işsiz minlərlə insan, daha yaxşı bir həyat ümidi ilə Serra Peladaya axışdı. Beləliklə, 1980-ci illərin əvvəllərində Serra Pelada, qızıl tapmaq ümidi ilə gələn insanların əməyindən asılı olaraq, sürətlə dünyanın ən böyük əl əməyinə əsaslanan mədəninə çevrildi. Mədən əməliyyatları və işçilərin şəraiti Serra Pelada mədəni, qısa müddətdə yüz minlərlə insanın (bəzi məlumatlara görə, 100.000-dən çox) ağır iş şəraitində çalışdığı bir sahəyə çevrildi. Mədən işçiləri, əl alətləri və sadə vasitələrlə torpaq qazaraq qızıl çıxarırdılar. Bu əməliyyatlar çox vaxt təhlükəli idi, çünki torpaq uçqunları və digər risklər hər gün işçilərin həyatını təhdid edirdi. Ərazi böyük, dik yamaclı bir çuxur halına gəlmişdi və burada çalışmaq güclü fiziki əmək tələb edirdi. Serra Peladada işləmək həddindən artıq çətin idi, lakin bu vəziyyətdə belə bəzi insanlar daha çox pul qazana bilirdilər. Maraqlıdır, qızıl çıxarmaqla məşğul olan işçilərin böyük əksəriyyəti zənginləşə bilmədi. Əksinə, daha çox sərvət əldə edənlər, işçilərə qida, su, qazıcı alətlər və digər lazım olan materialları satan şəxslər idi. Bu şəxslər mədən əməliyyatının yaratdığı bazardan istifadə edərək daha çox gəlir əldə edə bilirdilər. Mədənin ətrafında qısa müddət ərzində böyük bir bazar formalaşdı. Yemək və su təchizatı, çox baha qiymətlərlə satılaraq işçilərdən yüksək gəlir gətirirdi. Alətlər satan tacirlər də oxşar şəkildə qazanc əldə edirdilər, çünki işçilərin dayanmadan qazımağa ehtiyacı var idi. Beləliklə, mədənin özü bir tərəfdən çətin mübarizə məkanı, digər tərəfdən isə fürsətçilər üçün qazanc mənbəyi idi. Braziliya hökumətinin müdaxiləsi Serra Pelada mədəni fəaliyyət göstərdiyi illərdə, təhlükəsizlik məsələləri və uçqun riskləri səbəbindən tez-tez fəlakətli hadisələr yaşanırdı. Bu fəlakətlərinin sayının artması səbəbindən mədənin fəaliyyətinə dövlət müdaxiləsinə ehtiyac yarandı. Braziliya hökuməti, mədənin təhlükəsizlik və ekoloji risklərini nəzərə alaraq, 1986-cı ildə Serra Pelada mədəninin fəaliyyətini rəsmi olaraq dayandırmaq qərarına gəldi. Bu qərardan sonra, əraziyə təbii su sızıntıları dolmağa başladı. Hökumət, təhlükəsizlik səbəbindən mədəni su ilə tam doldurdu. Bunun nəticəsində, qızıl tapmaq ümidi ilə gələn işçilərin xəyalları suyun altında qaldı. Maraqlı fakt isə budur ki, tonlarla qızıl ehtiyatı hələ də su altında, mədənin dibində qalmışdır və bu qızıl indiyə qədər çıxarılmayıb. Mədəniyyətə təsir Serra Peladanın mirası, qızıl hərisliyinin insanlar üzərində yaratdığı ümidlər və bu xəyalların sərt reallıqlarla üzləşməsi ilə yadda qalıb. Çoxsaylı sənədli filmlər, fotoşəkillər və kitablar bu mədənin çətin iş şəraitini, insanların səbr və əzmini əks etdirir. Bəzi işçilər ömürlərini burada keçirib zəngin olmaq xəyalları qursa da, əksəriyyəti yoxsul vəziyyətdə, sağ qalma mübarizəsi ilə yaşayıb. Hazırda Serra Pelada, bir zamanlar insan iradəsinin sərt reallıqlarla necə qarşılaşdığına dair güclü bir simvol olaraq qalır. Təbiətin qələbə çaldığı bu mədən, indi su ilə dolmuş nəhəng bir çuxur kimi mövcuddur, lakin keçmişdəki hadisələr və qızıl axtarışlarının izləri hələ də yaddaşlarda yaşayır.
https://www.dmt-group.com.br/pt/blog/processos-minerarios/details/article/serra-pelada-a-historia-do-maior-garimpo-a-ceu-aberto-do-mundo/
https://cyndivision.com/2021/03/24/the-story-of-serra-pelada-a-gigantic-gold-mine-in-brazil-that-turned-into-hell/
https://rarehistoricalphotos.com/hell-serra-pelada-1980s/
https://onedio.com/haber/yuz-bin-insanin-calistigi-bir-karinca-yuvasi-26-fotografla-serra-pelada-madenleri-674489
https://medium.com/tr724/t%C3%BCylerim-diken-diken-oldu-insanl%C4%B1k-tarihinin-ortaya-%C3%A7%C4%B1k%C4%B1%C5%9F%C4%B1-gibi-zamanda-yolculuk-ettim-56a2ffd02794
Tarix : 30 noyabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
