Storage Area Network (SAN) — Serverlərə və digər hesablama resurslarına yüksək performanslı və aşağı gecikməli məlumat saxlama mühiti təqdim edən xüsusi şəbəkə infrastrukturu növü. Mahiyyəti SAN-lar əsasən böyük müəssisələr, məlumat mərkəzləri və bulud xidmət təminatçıları tərəfindən geniş miqyaslı məlumat saxlama və idarəetmə məqsədilə istifadə olunur. Bu texnologiya şəbəkəyə qoşulmuş saxlama sistemlərini (Network Attached Storage, NAS) və yerli disk əsaslı saxlama (Direct Attached Storage, DAS) həllərini tamamlayaraq, yüksək mövcudluq, təhlükəsizlik və miqyaslana bilənlik təklif edir. Tarix SAN konsepsiyası 1990-cı illərin əvvəllərində meydana çıxmış və müəssisə səviyyəsində saxlama ehtiyaclarının artması ilə geniş yayılmışdır. Ənənəvi DAS həllərinin çatışmazlıqlarını aradan qaldırmaq üçün SAN-lar mərkəzləşdirilmiş məlumat saxlama strukturu yaratmışdır. Fiber Channel (FC) texnologiyasının inkişafı SAN-ların populyarlığını artırmış, daha sonra isə iSCSI, FCoE (Fibre Channel over Ethernet) və NVMe over Fabrics (NVMe-oF) kimi yeni texnologiyalar meydana çıxmışdır. SAN arxitekturası üç əsas komponentdən ibarətdir - Saxlama qurğuları (Storage Devices) – SAN-lar əsasən disk massivləri (RAID), lent kitabxanaları və SSD əsaslı saxlama qurğularını əhatə edir. - Saxlama şəbəkə infrastrukturu (Storage Network Infrastructure) – Fiber Channel, Ethernet və ya InfiniBand əsaslı şəbəkə keçidləri (switch) və adapterlərdən ibarətdir. - Hostlar və serverlər (Hosts and Servers) – SAN-a qoşulan və saxlanılan məlumatlara çıxış əldə edən serverlər. SAN-lar müxtəlif texnologiyalar əsasında işləyə bilər - Fibre Channel (FC) – Yüksək sürətli (8 Gbps, 16 Gbps, 32 Gbps və daha yüksək) və aşağı gecikməli bağlantı təmin edən xüsusi bir protokoldur. - iSCSI (Internet Small Computer System Interface) – Ethernet üzərindən SCSI əmrlərini ötürən və Fiber Channel alternativi kimi istifadə edilən texnologiyadır. - FCoE (Fibre Channel over Ethernet) – Fiber Channel əmrlərini Ethernet çərçivələri vasitəsilə ötürən hibrid texnologiyadır. - NVMe over Fabrics (NVMe-oF) – Yüksək performanslı SSD-lərlə işləmək üçün nəzərdə tutulmuş və gecikməni azaltmaq məqsədilə optimallaşdırılmış texnologiyadır. SAN və NAS sistemləri arasında əsas fərqlər - Əsas protokol: SAN Fibre Channel (FC), iSCSI, FCoE və NVMe-oF protokollarından istifadə edir, NAS isə NFS, SMB və CIFS protokolları ilə işləyir. - Məlumat çıxışı səviyyəsi: SAN blok səviyyəsində çıxış təmin edir, NAS isə fayl səviyyəsində məlumatlara çıxış imkanı yaradır. - Performans: SAN yüksək performans və aşağı gecikmə təklif edir, NAS isə mövcud şəbəkə infrastrukturu ilə məhdudlaşdığı üçün nisbətən daha az performans göstərir. - İstifadə sahəsi: SAN əsasən məlumat bazaları, virtual maşınlar və yüksək performans tələb edən tətbiqlər üçün nəzərdə tutulur, NAS isə əsasən fayl paylaşımı, arxivləşdirmə və ehtiyat nüsxələmə məqsədilə istifadə edilir. - Şəbəkə asılılığı: SAN xüsusi bir şəbəkə infrastrukturuna ehtiyac duyur, NAS isə mövcud TCP/IP şəbəkəsi üzərində işləyə bilər. - Miqyaslana bilənlik: SAN çox yüksək miqyaslana bilənliyə malikdir və iri müəssisələr üçün daha uyğundur, NAS isə orta və kiçik bizneslər üçün yetərli səviyyədə genişlənə bilər. - Konfiqurasiya mürəkkəbliyi: SAN-ların qurulması və idarə olunması mürəkkəbdir və yüksək texniki bilik tələb edir, NAS isə quraşdırılması və istifadəsi asan olan daha sadə bir həll kimi çıxış edir. - Qiymət: SAN yüksək xərc tələb edir, çünki xüsusi avadanlıq və infrastruktur tələb olunur, NAS isə mövcud şəbəkə avadanlıqları ilə işləyə bildiyi üçün daha ucuz bir alternativ hesab edilir. Üstünlükləri - Yüksək performans – Fiber Channel və digər aşağı gecikməli texnologiyalar sayəsində məlumat mübadiləsi sürətlidir. - Mərkəzləşdirilmiş idarəetmə – Bütün saxlama resurslarının vahid sistem altında birləşdirilməsi effektiv idarəetməyə imkan yaradır. - Ehtiyat nüsxələmə və bərpa imkanları – SAN-lar məlumat itkisinə qarşı yüksək səviyyədə qorunma təmin edir. - Miqyaslana bilənlik – Böyük həcmdə məlumat emalı və saxlanması üçün genişlənə bilən arxitekturaya malikdir. Çatışmazlıqları - Yüksək qiymət– FC əsaslı SAN-lar böyük ilkin sərmayə tələb edir. - Mürəkkəb konfiqurasiya – SAN-ın qurulması və idarə edilməsi yüksək texniki bilik tələb edir. - Şəbəkə asılılığı – SAN performansı istifadə olunan şəbəkə avadanlıqlarından və protokollardan asılıdır. Tətbiq sahələri - Məlumat mərkəzləri – Böyük təşkilatlar və bulud təminatçıları tərəfindən məlumatların effektiv saxlanması və emalı üçün istifadə edilir. - Yüksək performans tələb edən tətbiqlər – Məlumat bazaları, virtual maşın hostinqi və süni intellekt iş yükü ilə məşğul olan sistemlər. - Fəlakətdən qorunma və ehtiyat nüsxələmə – SAN infrastrukturuna malik müəssisələr məlumatların replikasiyası və bərpası üçün bu texnologiyadan yararlanır. - Storage Area Network (SAN) yüksək performans, miqyaslana bilənlik və təhlükəsizlik təmin edən əsas məlumat saxlama həllərindən biridir. Xüsusilə böyük təşkilatlar üçün effektiv məlumat idarəetmə infrastrukturu təklif edən bu texnologiya, fərqli protokollar və tətbiq sahələri ilə geniş miqyasda istifadə olunur.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Storage_area_network
https://web.archive.org/web/20130516163114/http://www.pclabs.com.tr/2000/06/14/scsi-nedir-scsi-cesitleri-ve-calisma-mantigi/
https://web.archive.org/web/20130827012306/http://h18006.www1.hp.com/storage/networking/index.html
https://www.dell.com/en-us?showmessage=1
https://www.ibm.com/it-infrastructure
https://www.snia.org/education/storage_networking_primer/san/what_san#:~:text=A%20Storage%20Area%20Network%20(SAN)%20is%20a%20specialized%2C%20high,technologies%2C%20topologies%2C%20and%20protocols.
https://www.techtarget.com/searchstorage/definition/storage-area-network-SAN
https://www.geeksforgeeks.org/storage-area-networks/
https://www.ibm.com/think/topics/storage-area-network
https://www.cisco.com/c/en/us/solutions/data-center/data-center-networking/what-is-storage-area-networking.html
https://community.fs.com/encyclopedia/storage-area-network-san.html
https://www.spiceworks.com/tech/networking/articles/storage-area-network/
https://www.vmware.com/topics/storage-area-network-san
https://www.cbtnuggets.com/blog/technology/networking/what-is-storage-area-network-san
https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/storage-area-network
https://www.lifewire.com/san-vs-nas-818005
https://www.vecteezy.com/vector-art/47106629-san-is-storage-area-network-diagram-illustration
http://net2connect.unaux.com/what-is-a-san-storage-area-network/?i=1
https://www.wesolveit.co.uk/services/data-storage/storage-area-networks
https://www.carrierbid.com/storage-area-networks-101/
https://www.sysnettechsolutions.com/en/what-is-san/
https://www.electronicshub.org/san-vs-nas/
https://www.tech-faq.com/san-storage-area-network.html#google_vignette
https://sprout.ics.uci.edu/past_projects/san/san.htm
https://www.bmc.com/blogs/das-vs-nas-vs-san/
https://dte.telkomuniversity.ac.id/mengenali-apa-itu-storage-area-network-san-dan-manfaatnya/
Tarix : 30 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
