Rieti döyüşü - 1821-ci ilin mart ayında İtaliya Krallığına qarşı baş vermiş inqilabi hərəkatların bir hissəsi. Bu döyüş, İtaliyanın müxtəlif bölgələrində baş verən inqilabların zirvəsi olaraq qəbul edilir. Rieti döyüşü konkret olaraq Sardiniya Krallığına qarşı baş vermiş bir döyüş idi, amma döyüşün fonunda daha geniş siyasi və sosial dəyişikliklər dururdu. İtaliyadakı ümumi vəziyyət və 1820-ci islahatları 1820-ci illərin əvvəllərində İtaliya bir neçə kiçik dövlətə bölünmüşdü. Bunlar arasında Sardiniya Krallığı, Neapol Krallığı, Papal Dövlətləri, Modena və Toskana kimi müstəqil ərazilər var idi. Hər birində fərqli hökumətlər var idi və çoxu Avstriya imperiyasının təsirinə məruz qalırdı. O dövrün iqtisadi və sosial problemləri, xüsusilə kəndlilərin və işçi siniflərinin narazılığı, islahatlara olan ehtiyacı gücləndirirdi. 1820-ci ilin dekabrında, İspaniyada uğursuz olmuş islahat hərəkatı, İtaliya da daxil olmaqla, Avropanın digər bölgələrindəki inqilabi dalğalara təsir etdi. Sardiniya Krallığında, başda general Guglielmo Pepe olmaqla, islahat tərəfdarları, monarxiya ilə mübarizə edərək parlamentli monarxiyanın qurulmasını tələb edirdilər. Bu inqilabçı hərəkat Avstriya imperiyasının təsirindən azadlıq əldə etmək məqsədini güdürdü. 1821-ci ilin əvvəlində, Sardiniya Krallığında islahatçı hərəkatın tələbləri ilə əlaqədar etirazlar və üsyanlar baş qaldırdı. Bu üsyanlar Sardiniya hökumətinin sərt repressiyaları ilə qarşılaşıb, nəticədə Sardiniya və Avstriya qüvvələri qarşı-qarşıya gəldi. Rieti döyüşü 1821-ci ilin martında, İtaliyanın mərkəzindəki Rieti şəhəri yaxınlığında baş vermişdi. Bu döyüş, Sardiniya Krallığının ordu qüvvələrinin, inqilabçıları məğlub etməsi ilə nəticələndi. Rieti döyüşündə əsas mübarizə Sardiniya Krallığına qarşı inqilabçı qüvvələr arasında aparıldı. Sardiniya Krallığı ordu qüvvələri, Avstriyanın dəstəyi ilə bu üsyanları zorla basdırmağa çalışırdılar. Rieti döyüşündə inqilabçılar, xüsusən də general Guglielmo Pepe və digər islahat tərəfdarları, Sardiniya ordusuna qarşı döyüşdülər. Amma Sardiniya Krallığının ordusu üstünlük təşkil edərək, inqilabçıları məğlub etməyi bacardı. Bu döyüş, islahatçıların və inqilabçıların böyük bir zərbə almasına səbəb oldu və onların siyasi mübarizələrinin uğursuzluğa uğramasına gətirib çıxardı. Sonrakı təsirlər və İtaliya Birliyi Rieti döyüşü və 1821-ci il inqilabları İtaliyanın birləşməsi üçün mühüm bir mərhələ oldu. Sardiniya Krallığının qələbəsi, Avstriyanın təsirinin güclənməsinə və İtaliyanın müxtəlif bölgələrindəki inqilabçıların mübarizələrinin dayandırılmasına gətirib çıxardı. Bununla belə, 1821-ci il islahat hərəkatları İtaliya xalqının azadlıq və islahat istəyini daha da gücləndirdi və növbəti onilliklərdə İtaliya birliyinin təmin olunmasına zəmin hazırladı. Rieti döyüşü bir tərəfdən böyük bir siyasi qələbə olsa da, digər tərəfdən İtaliya xalqının azadlıq və birləşmə ideyalarını daha da tətikləyən bir hadisə oldu. Sonrakı illərdə, xüsusilə 1848-ci il islahatları və Garibaldi'nin hərəkatı ilə bu ideyalar daha da inkişaf etdi və nəticədə 1861-ci ildə İtaliya Krallığının yaranmasına səbəb oldu.
https://military-history.fandom.com/wiki/Battle_of_Rieti
https://dbpedia.org/page/Battle_of_Rieti
https://www.wikidata.org/wiki/Q2889786
https://www.heritage-history.com/index.php?c=resources&s=war-dir&f=wars_italianunity
https://www.gettyimages.com/detail/news-photo/first-italian-independence-battle-or-battle-of-rieti-march-news-photo/932372344
https://engelsbergideas.com/essays/1821-and-the-invention-of-world-order/
https://www.routeyou.com/en-it/location/view/48106543
https://www.litencyc.com/php/stopics.php?rec=true&UID=17798
https://www.superstock.com/asset/battle-rieti-first-battle-italian-unification-march-austrian-cavalry-tries/1788-53649
Tarix : 16 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
