Richard Porson - 18-ci əsrin sonları və 19-cu əsrin əvvəllərində İngiltərənin ən nüfuzlu klassik tənqidçilərindən biri. O, xüsusilə qədim yunan dilində yazılmış əsərlərin tənqidi mətnlərini hazırlamaq və klassik ədəbiyyatı araşdırmaq sahəsində görkəmli işlər görmüşdür. Porson, yunan dilindəki dərin biliyi, dəqiqliyi və tənqidi yanaşması ilə tanınmış və antik dövr mətnlərinin etibarlı redaktəsi sahəsində mühüm töhfələr vermişdir. Həyatı və təhsili Richard Porson 25 dekabr 1759-cu ildə İngiltərənin Norfolk qraflığında anadan olmuşdur. O, kiçik yaşlarından böyük bir intellektual istedad nümayiş etdirmiş və erkən yaşlarında dili öyrənmək bacarığı ilə seçilmişdir. Valideynləri onun qeyri-adi istedadını tez fərq edərək, onun təhsil almasını dəstəkləmişlər. Porson, 1774-cü ildə Eton Kollecinə daxil olmuş və burada klassik dillər üzrə mükəmməl təhsil almışdır. Daha sonra, 1778-ci ildə Cambridge Universitetindəki Trinity Collegeə qəbul olmuş və burada yunan dili və klassik ədəbiyyat üzrə ixtisaslaşmışdır. Onun istedadı və bilikləri burada dərhal diqqət çəkməyə başlamış və o, universitetdə yüksək nüfuz qazanmışdır. Akademik karyerası və klassik tənqid Porson, 18-ci əsrin sonlarında və 19-cu əsrin əvvəllərində klassik tənqid sahəsində ən nüfuzlu alimlərdən biri kimi qəbul edilirdi. O, xüsusilə yunan mətnlərinin tənqidi redaktəsi ilə məşğul olmuşdur. Onun əsas məqsədi qədim yunan müəlliflərinin əsərlərində mətn səhvlərini düzəltmək və mətnlərin orijinal formasını bərpa etmək idi. Əsas töhfələri Porson, qədim yunan dramaturqu Evripidin əsərlərinin elmi tənqidini aparmışdır. Onun "Euripides’ Hecuba" (1797), "Orestes" (1798) və "Phoenissae" (1802) adlı əsərləri, tənqidi mətn araşdırmaları sahəsində mühüm əsərlər sayılır. Bu əsərlərdə o, əl yazmalarını diqqətlə araşdırmış, mətn səhvlərini düzəltmiş və müasir klassik filologiya üçün əsaslar qoymuşdur. Aristofanın əsərləri üzərində işləri O, qədim yunan komediya ustası Aristofanın mətnləri üzərində də tənqidi işlər aparmışdır. O, dilin dəqiqliyini və mətnin orijinallığını qorumağa çalışmış, qədim mənbələri dərindən araşdırmışdır. Homer və digər yunan mətnləri Richard Porson, Homerin və digər yunan müəlliflərinin əsərləri ilə bağlı tənqidi qeydlər aparmış və bu mətnlərin tərcüməsində də böyük rol oynamışdır. O, mətnlərdəki dəyişiklikləri və səhvləri üzə çıxarmaqda son dərəcə dəqiqliyi ilə tanınırdı. "Porson Şrifti" və əlifba tənqidi Porsonun klassik tənqid sahəsində ən önəmli töhfələrindən biri də "Porson Şrifti" (Porson Typeface) adlanan xüsusi yunan yazı stilini inkişaf etdirməsidir. Bu şrift, 18-ci əsrdə çap olunmuş yunan mətnlərinin yazılması üçün istifadə olunmuşdur və klassik mətnlərin nəşrində yeni bir standart yaratmışdır. O, həmçinin, qədim əl yazmalarının tənqidi metodlarını inkişaf etdirmiş və klassik mətnlərin orijinallığını bərpa etmək üçün filoloji analizlərdən istifadə etmişdir. Şəxsi həyatı və xüsusiyyətləri Richard Porson, son dərəcə iti zəka və geniş yaddaşı ilə tanınırdı. Onun qeyri-adi intellekti və xüsusi araşdırma üsulları onu klassik ədəbiyyatın ən nüfuzlu alimlərindən birinə çevirmişdi. Bununla belə, onun xarakteri bəzən sərt və özünə qapalı hesab olunurdu. O, kitabxanalarda saatlarla çalışır, qədim mətnləri araşdırır və onların üzərində dəqiqliklə işləyirdi. Bununla yanaşı, onun müəyyən dərəcədə tənqidi ruhu və sərt xarakteri onu bəzi akademik dairələrdə mübahisəli şəxsiyyət halına gətirmişdi. Porson, heç vaxt evlənməmiş və ömrünü elmi araşdırmalara həsr etmişdir. O, həyatının son illərində maddi çətinliklərlə üzləşmiş və sağlamlıq problemləri yaşamışdır. Vəfatı və irsi Richard Porson 25 sentyabr 1808-ci ildə vəfat etmişdir. Onun ölümü klassik tənqid sahəsində böyük bir itki kimi qiymətləndirilmişdir. Porsonun tənqidi yanaşmaları və metodları, 19-cu əsrin klassik filologiya sahəsində aparılan araşdırmalara dərin təsir göstərmiş və sonrakı tədqiqatçılar üçün əhəmiyyətli bir irs qoymuşdur. Onun əsərləri və tənqidi metodları hələ də klassik tədqiqatçılar tərəfindən öyrənilir və istifadə olunur. Porsonun yanaşması, müasir klassik filologiyanın əsaslarını təşkil edən elmi metodların inkişafında mühüm rol oynamışdır.
https://collections.etoncollege.com/the-legacy-of-richard-porsons-handwriting/#:~:text=Richard%20Porson%20(1759%2D1808),rhythmic%20structure%20of%20a%20verse).
https://en.wikipedia.org/wiki/Richard_Porson
https://www.nationalgalleries.org/art-and-artists/39088
https://www.nationalgalleries.org/art-and-artists/105114
https://www.npg.org.uk/collections/search/person/mp03614/richard-porson
https://photoarchive.paul-mellon-centre.ac.uk/objects/408246/richard-porson-17591808
https://bmcr.brynmawr.edu/2012/2012.02.52/
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
