Psixoloji Yaxşılıq modeli - Carol Ryff tərəfindən hazırlanmış və insanların psixoloji rifahını ölçmək üçün geniş şəkildə istifadə edilən bir modeldir. Bu model, psixoloji rifahın çoxşaxəli və dinamik bir proses olduğunu qəbul edir və insan həyatının müxtəlif aspektlərini nəzərə alır. Ryff’in Psixoloji Yaxşılıq modeli fərqli bir yanaşma ilə insanların rifahını ölçmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu modelin digər yanaşmalarla müqayisədə fərqliliyi onun təkcə xoşbəxtlik və müsbət emosiyalar deyil, həm də həyatın mürəkkəb, mənalı və çətin tərəflərini nəzərə almasıdır. Ryff bu modeli, klassik xoşbəxtlik nəzəriyyələrinin çatışmazlıqlarını aradan qaldırmaq üçün inkişaf etdirdi. O, yalnız hedonizm (zövq və xoşbəxtlik) anlayışına deyil, həm də eudaimonizmə (insanın potensialını reallaşdırması və mənalı həyat yaşaması) diqqət yetirdi. Model, altı əsas ölçüyə əsaslanır: 1. Avtonomluq (Autonomy): Şəxsin öz qərarlarını müstəqil şəkildə qəbul etmək və xarici təzyiqlərə qarşı dayanmaq bacarığı. Bu, insanların öz dəyərlərinə və inanclarına uyğun şəkildə hərəkət etməsi ilə əlaqəlidir. 2. Şəxsi inkişaf (Personal Growth): İnsanın öz potensialını kəşf etməsi, öyrənməsi və inkişaf etməsi ilə bağlıdır. Bu ölçü, daimi dəyişmə və özünü təkmilləşdirmə arzusunu əhatə edir. 3. Həyatda məna (Purpose in Life): İnsanın həyatına istiqamət verən və ona mənalı hiss etdirən məqsəd və dəyərlərə sahib olmasıdır. Bu, ümumi rifahın əsas komponentlərindən biridir. 4. Ətraf mühitə nəzarət (Environmental Mastery): İnsanın öz mühitini idarə edə bilməsi, resurslarını məqsədlərinə çatmaq üçün səmərəli şəkildə istifadə etməsi və xarici tələblərlə uğurla başa çıxması. 5. Müsbət münasibətlər (Positive Relations with Others): İnsanın başqaları ilə yaxın, dərin və inamlı münasibətlər qurma qabiliyyətidir. Bu, başqalarına qarşı şəfqət və empatiya hissini də əhatə edir. 6. Özünüqavrama (Self-Acceptance): İnsanın öz keçmişi və indiki vəziyyəti ilə barışması, həmçinin güclü və zəif tərəflərini qəbul etməsi. Tətbiqi Ryff’in modeli, psixoloji sağlamlıq, klinik psixologiya və şəxsi inkişaf sahələrində geniş istifadə olunur. Bu ölçülər vasitəsilə insanın rifah səviyyəsi qiymətləndirilir və fərdlərə öz həyatlarını daha dolğun və mənalı yaşamaq üçün rəhbərlik göstərilir. Ryff’in modeli yalnız nəzəri deyil, həm də praktik olaraq geniş istifadə olunur. Bu, əsasən aşağıdakı sahələrdə tətbiq edilir: Təhsil: Şagirdlərin və tələbələrin rifahını artırmaq üçün proqramların hazırlanması. Psixoterapiya: İnsanların şəxsi məqsədlərinə uyğun yaşamaq üçün inkişaf etməsinə yardım etmək. Sağlamlıq siyasəti: Cəmiyyətin ümumi rifahını yüksəltmək üçün proqramların təşkili.
https://centerofinquiry.org/uncategorized/ryff-scales-of-psychological-well-being/
https://livingmeanings.com/six-criteria-well-ryffs-multidimensional-model/
https://www.thecornerofexcellence.com/en/carol-ryff-model-of-psychological-well-being/
https://positivepsychology.com/ryff-scale-psychological-wellbeing/
Tarix : 11 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
