Primo Levi (XX əsr) - İtaliya ədəbiyyatının ən mühüm yazıçılarından biri və Holokostun ən təsirli şahidlərindən sayılır. O, nasistlərin Auschwitz ölüm düşərgəsində yaşadığı dəhşətləri öz əsərlərində qələmə alaraq insanlığın tarixinə unudulmaz bir iz qoymuşdur. Levi həm də kimyaçı idi və onun yazıları elmi yanaşma ilə dərin humanizmi birləşdirir. Həyatı və təhsili Primo Levi 31 iyul 1919-cu ildə İtaliyanın Turin şəhərində yəhudi bir ailədə anadan olub. O, gənc yaşlarından elmə və ədəbiyyata böyük maraq göstərmişdir. 1937-ci ildə Turin Universitetinə daxil olaraq kimya mühəndisliyi üzrə təhsil alıb. 1941-ci ildə məzun olsa da, İtaliyada yəhudilərə qarşı tətbiq edilən qanunlar onun iş tapmasını çətinləşdirirdi. İkinci dünya müharibəsi və Auschwitz 1943-cü ildə İtaliyada faşist rejimi süquta uğradıqdan sonra Levi müqavimət hərəkatına qoşuldu, lakin 1944-cü ilin yanvarında nasistlər tərəfindən tutuldu və Auschwitz ölüm düşərgəsinə göndərildi. O, burada nömrələnmiş məhbus kimi ağır şərtlərdə işlədildi və sağ qalmaq üçün kimyaçı biliklərindən istifadə etməyə məcbur oldu. Auschwitzdəki təcrübələri onu dərin şəkildə dəyişdi. 1945-ci ildə düşərgə azad edildikdən sonra Turin şəhərinə qayıtdı və gördüklərini yazmağa qərar verdi. Ədəbi yaradıcılığı Primo Levi əsərlərində Holokostun dəhşətlərini, insan iradəsinin gücünü və yaddaşın əhəmiyyətini təsvir edib. Onun ən məşhur əsəri "Se questo è un uomo" ("Bu, insan olanmı?") 1947-ci ildə nəşr olundu. Bu kitab Auschwitz-də keçirdiyi 11 ayın detallı xronikasını verir və insanlıq tarixində vacib sənəd hesab edilir. Əsas əsərləri "Se questo e un uomo" (1947) – "Bu, insan olanmı?" Bu kitab Primo Levinin ən məşhur əsəridir. O, Auschwitzdə yaşadıqlarını qeyri-emosionallıq və elmi obyektivliklə təsvir edir. Kitab Holokostun insan psixologiyasına təsirlərini və məhbusların sağ qalmaq üçün göstərdiyi mübarizəni əks etdirir. "La tregua" (1963) – "Atəşkəs" Bu əsər Levinin Auschwitzdən qurtuluşundan sonra evə qayıtmaq üçün keçdiyi uzun və çətin yolu təsvir edir. Müharibədən sonrakı xaos və insan taleləri bu kitabın əsas mövzusudur. "Il sistema periodico" (1975) – "Dövri sistem" Levi bu kitabında kimyəvi elementlərə əsaslanan fəsillərlə öz həyat hekayəsini və kimya elminin həyatdakı simvolikasını təsvir edir. Bu, onun həm elmi biliklərini, həm də yazıçı istedadını birləşdirən unikal əsərdir. "I sommersi e i salvati" (1986) – "Boğulanlar və xilas olanlar" Levinin son kitablarından biri olan bu əsər, Holokostun insan yaddaşına təsiri və nasist düşərgələrinin psixoloji aspektləri haqqında dərin düşüncələri ehtiva edir. İrsi və təsiri Primo Levi XX əsr ədəbiyyatında Holokostun ən təsirli şahidlərindən biri sayılır. Onun əsərləri təkcə tarixi sənəd deyil, həm də etik və fəlsəfi dəyərlər baxımından dərin məna daşıyır. O, 11 aprel 1987-ci ildə öz evində dünyasını dəyişdi. Ölümünün intihar olub-olmadığı mübahisəlidir, lakin onun əsərləri və humanist baxışları bu gün də milyonlarla insan üçün ilham mənbəyi olaraq qalır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Primo_Levi
http://www.wollheim-memorial.de/en/primo_levi_19191987
https://www.ipa.world/IPA/en/Culture___Books/primo_levi.aspx
https://www.biography.com/authors-writers/primo-levi
https://simple.wikipedia.org/wiki/Primo_Levi
https://www.encyclopedia.com/history/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/levi-primo-1919-1987
https://en.gariwo.net/righteous/righteous-for-remembrance/primo-levi-12790.html
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
